A gran decisi¨®n

Disque estamos ¨¢s portas de que o Goberno galego faga p¨²blica a s¨²a proposta de novo decreto sobre o uso do galego no ensino, que vir¨¢ a substitu¨ªr o aprobado en 2007 pola anterior Xunta. Ach¨¦gase pois o momento da verdade, xa que esa norma vai ser o elemento m¨¢is definitorio da pol¨ªtica ling¨¹¨ªstica de Alberto N¨²?ez Feij¨®o e sen d¨²bida marcar¨¢ a pauta para o resto da lexislatura. A importancia desta decisi¨®n explica que, en contra da s¨²a promesa electoral -segundo a cal, se era elixido presidente da Xunta, derrogar¨ªa o decreto vixente nos cen primeiros d¨ªas do seu mandado-, N¨²?ez Feijoo t¨®mase un tempo de reflexi¨®n. Estes meses deron o prazo m¨ªnimo para matinar unha decisi¨®n que require remoer as cousas cun chisco de vagar.

M¨¢is que de Galicia Biling¨¹e, as presi¨®ns ¨¢ Xunta chegan de Porro e Negreira

A enquisa aos pais serviu m¨¢is ben para refrendar a normativa actual

- Iniciativas a prol... Entrementres, os sectores sociais atinxidos non deixaron de actuar. As hist¨®ricas mobilizaci¨®ns en defensa do galego do 17 de maio e sobre todo do 18 de outubro puxeron de vulto a fondura da preocupaci¨®n pola lingua e a s¨²a extensi¨®n en amplas camadas da cidadan¨ªa. O oportuno chamamento da Real Academia e a ponderada proposta do Consello da Cultura Galega evidenciaron que as principais instituci¨®ns culturais do pa¨ªs son conscientes das s¨²as responsabilidades e se esforzaron por facer achegas claramente en positivo. En particular, a recente proposta do Consello ofrece unha magn¨ªfica ocasi¨®n para procurar unha sa¨ªda ao labirinto, ocasi¨®n que ser¨ªa un disparate desaproveitar.

Igualmente, xurdiu unha nova organizaci¨®n c¨ªvica, ProLingua, con vontade de ampliar o espectro de sectores cidad¨¢ns progaleguistas artellados e mobilizados; en tanto que a Mesa pola Normalizaci¨®n Ling¨¹¨ªstica impulsou unha plataforma integradora, Queremos Galego, dando un paso que se cadra anuncia unha futura (e conveniente) refundaci¨®n. Tam¨¦n se fixo p¨²blico un manifesto, Galego, Patrimonio da Humanidade, que recadou unha mir¨ªade de apoios c¨ªvicos e que organizou un fermoso acto cidad¨¢n en Compostela.

Alg¨²ns observadores mostr¨¢ronse cr¨ªticos con esta proliferaci¨®n de iniciativas, consider¨¢ndoa unha viciosa manifestaci¨®n do noso inveterado minifundismo. Discrepo: descontando que Galego, Patrimonio da Humanidade non ¨¦ unha organizaci¨®n, mais un colectivo de opini¨®n, e por tanto, non compite coas outras plataformas, era non s¨® necesario, sen¨®n imprescindible, que se expresase a pluralidade ideol¨®xica e social dos sectores ali?ados na defensa do galego, unha pluralidade que non se sentiu acollida pola Mesa, e que resulta perfectamente compatible, como se demostrou, coa mutua e leal colaboraci¨®n.

Por¨¦n, sorprenden as arroutadas dalg¨²n dirixente da Mesa, que d¨¢ a impresi¨®n de estar, como din na mi?a terra, ghabeando polas paredes. Ser¨¢ cousa do desconcerto provocado pola frustraci¨®n ante a perda dun protagonismo que ata agora vi?a usufru¨ªndo en r¨¦xime de monopolio e que xa non ¨¦ nin (sospeitamos) tornar¨¢ a ser unanimemente reco?ecido? Do dereito ou do rev¨¦s, a din¨¢mica de maduraci¨®n intelectual, de renovaci¨®n discursiva e de diversificaci¨®n ideol¨®xica e social do galeguismo ling¨¹¨ªstico ¨¦ imparable. Haber¨¢ que aprender a navegar nos novos tempos con m¨¢is finura, un m¨ªnimo de experteza t¨¦cnica e menos ret¨®rica revellida, e, por riba de todo, sabendo tirar forza da pluralidade.

- ... E reacci¨®ns en contra

Os sectores anti-galego tampouco quedaron a velas vir. Dunha banda, multiplicaron as comparecencias p¨²blicas (apoiadas nunha xenerosa cobertura medi¨¢tica) da s¨²a organizaci¨®n de bandeira, Galicia Biling¨¹e (GB). Pero a exposici¨®n ao p¨²blico tam¨¦n queima, e a xente comeza a preguntarse pola consistencia dun colectivo que s¨® ten unha ¨²nica cara, a da s¨²a presidenta, coa exclusiva suplencia do seu c¨®nxuxe. Doutra banda, aqueles sectores fixeron un intenso lobbying ante os seus valedores pol¨ªticos. O apoio da Deputaci¨®n Provincial de Pontevedra a unhas xornadas de GB non foi o m¨¢is relevante. Moita maior importancia tiveron as presi¨®ns exercidas sobre o Goberno por detr¨¢s do escenario por parte de, entre outros, Corina Porro e Carlos Negreira.

Moi significativa resultou tam¨¦n a iniciativa deste ¨²ltimo de resucitar o vello contencioso A Coru?a / La Coru?a, co entusiasta respaldo dos tradicionais voceiros medi¨¢ticos das podentes elites dominantes da cidade. Faltaba no coro unha voz que, finalmente, se deixou o¨ªr: a do ex alcalde herculino e actual embaixador de Espa?a no Vaticano, Francisco V¨¢zquez. Non ¨¦ casualidade que Galicia Biling¨¹e presentase a s¨²a proposta de decreto de ensino precisamente na Coru?a. Canto a esta proposta, poucas novidades: orientada ¨¢ segregaci¨®n ling¨¹¨ªstica, resulta inviable tanto legal coma politicamente. A s¨²a funci¨®n ¨¦ simplemente exercer de arrastre perante a Xunta, apertando as caravillas no proceso de deliberaci¨®n interna acerca da nova norma.

- Un panorama complexo

Un par de pinceladas m¨¢is para completar o resumo. Coma tal, o fracaso da consulta ¨¢s familias argallada pola Consellar¨ªa de Educaci¨®n, unha iniciativa pensada para lexitimar retrospectivamente a oposici¨®n do PP ao decreto de 2007 e asemade xustificar a escalada regresiva en preparaci¨®n. Os resultados, dentro da s¨²a ambig¨¹idade, serviron m¨¢is ben para referendar a normativa vixente, ao tempo que puxeron de vulto as li?as divisorias entre o ensino privado/concertado e o ensino p¨²blico. Deste xeito, o Partido Popular aparec¨ªa claramente ali?ado co primeiro en contra do segundo, unha imaxe que se coidou conveniente non airear. De a¨ª a extempor¨¢nea presentaci¨®n daqueles resultados nas v¨¦speras das vacaci¨®ns de agosto, nunha impl¨ªcita pero non por iso menos paladina confesi¨®n do fracaso da argallada. Non ser¨ªa moito m¨¢is ¨²til que a consellar¨ªa encargase unha prospecci¨®n do nivel de cumprimento do decreto vixente e unha avaliaci¨®n obxectiva dos problemas reais que puido presentar a s¨²a aplicaci¨®n?

Finalmente, tampouco ¨¦ de esquecer a recente decisi¨®n do Tribunal Supremo de refugar a demanda presentada por un pai vigu¨¦s, ditando unha sentenza que, en aplicaci¨®n estrita da inequ¨ªvoca doutrina do Tribunal Constitucional, reitera que os pais non te?en dereito a elixir a lingua vehicular da educaci¨®n, e que a responsabilidade de determinar esta corresponde ¨¢s autoridades.

- Toca decidir

En definitiva, a Consellar¨ªa de Educaci¨®n e o presidente te?en a estas alturas elementos abondos para tomar unha decisi¨®n acerca do novo decreto. Chegou o momento da gran decisi¨®n. A Xunta e o PP van optar por unha pol¨ªtica ling¨¹¨ªstica consensual, que se cinxa a modular segundo un criterio pactado os ritmos de desenvolvemento do Plan Xeral de Normalizaci¨®n Ling¨¹¨ªstica, pero sen cuestionar a s¨²a filosof¨ªa de fondo nin os obxectivos que sinala? Nesa li?a, aprobar¨¢n un decreto para o ensino que vaia avalado polos partidos da oposici¨®n e os sindicatos de ensinantes, ou ao menos que non suscite o rexeitamento frontal destes? Ou, pola contra, van impo?er pola m¨ªnima unha norma regresiva, fundada nunha filosof¨ªa ling¨¹¨ªstica disonante coa que inspira o noso ordenamento xur¨ªdico-legal, e mergullando de cheo o galego e o castel¨¢n na controversia pol¨ªtica e na confrontaci¨®n social? Van tentar resolver os problemas existentes, localizados fundamentalmente no ensino privado e concertado, ou, ao contrario, van empe?arse en crear outros novos, e m¨¢is graves, no ensino p¨²blico?

Aguilloado polo ambiente auspicioso destas datas, desexo ¨¢s autoridades moito siso e bo acerto, e para o idioma galego un novo ano moito mellor ca o que est¨¢ a piques de finar. Falta fai. Como pa¨ªs, xog¨¢monos moito neste envite.