Equilibrio e igualdade

A mobilizaci¨®n c¨ªvica en defensa do galego dos ¨²ltimos meses dev¨®lvenos raz¨®ns para a confianza no futuro. Acabamos de ga?ar unha batalla decisiva, ao derrotarmos unha estratexia que pretend¨ªa desandar o cami?o andado nas ¨²ltimas d¨¦cadas. A experiencia tam¨¦n est¨¢ servindo para p¨®r en valor conquistas alcanzadas no entretempo, como a Lei de Normalizaci¨®n Ling¨¹¨ªstica ou o Plan Xeral de Normalizaci¨®n. ? certo que a principal instituci¨®n da nosa autonom¨ªa, a Xunta, sufriu unha seria erosi¨®n de lexitimidade ao traizoar o idioma do pa¨ªs (unha das xustificaci¨®ns m¨¢is obvias da s¨²a propia existencia). Pero, con todo e iso, Galicia puido comprobar que a s¨²a lingua propia conta con certa protecci¨®n institucional, ao menos simb¨®lica: vela¨ª est¨¢n a Real Academia Galega e o Consello da Cultura.

Se a Xunta quixese o equilibrio de linguas, non se empe?ar¨ªa en recortar o galego nas escolas

E, miren por onde, temos que agradecerlles de novo (e con m¨¢is raz¨®n ca nunca) a Ram¨®n Pi?eiro, Carlos Casares e outros galeguistas o seu labor de recuperaci¨®n da Academia, o seu empe?o en arborar o Consello, e, en definitiva, o seu impagable contributo para erguer o armaz¨®n legal que d¨¢ alg¨²n abeiro ao idioma e a cultura do pa¨ªs.

- Unha estratexia esgotada

A resposta do PP ¨¢ proposta institucional e ao ditame do Consello da Cultura sobre as Bases para o decreto do pluriling¨¹ismo, d¨¢ a medida do esgotamento de certa pol¨ªtica. O Consello propuxo traer a cuesti¨®n do idioma ao terreo da negociaci¨®n e o acordo (sac¨¢ndoa do torbeli?o da campa?a electoral permanente en que aquel partido a mergullou), mediante a constituci¨®n dunha comisi¨®n parlamentar que pactase un desenvolvemento consensuado do Plan Xeral de Normalizaci¨®n que o propio Parlamento aprobou. O PSdeG e o BNG votaron a favor. O PP votou en contra. Un par de corifeos aplauden. O p¨²blico toma nota.

A resposta ao ditame constit¨²e un episodio significativo en varios aspectos. Comezando polos formais, sempre descoidados polo equipo de inexpertos arrogantes que andan ¨¢ volta do presidente. Resulta que goberno vai e contesta ao ditame oficial solicitado a unha instituci¨®n mediante unha nota de prensa descualificadora. Como assim? (perm¨ªtanme expresar o abraio ¨¢ moda brasileira). Seguindo polos tempos: tanta pr¨¦sa hab¨ªa por sa¨ªr ao paso, que a lectura do ditame rematou no cap¨ªtulo introdutorio, que toca de pasada o asunto da inmersi¨®n ling¨¹¨ªstica. E acabando polos contidos, unha mec¨¢nica reiteraci¨®n da lada¨ª?a disparatada que asocia a tal inmersi¨®n co nacionalismo. Todo un indicio de que se quixo situar o asunto no estrito terreo da propaganda.

Vela¨ª o estilo carente do m¨ªnimo rigor ao que nos estamos afacendo: decisi¨®ns improvisadas, precipitadamente arroupadas cun discurso irreflexivo, e un Goberno que vai e v¨¦n ¨¢s reviravoltas, seguindo a mudable direcci¨®n do vento. En cuesti¨®n de meses desliz¨¢monos por unha vertixinosa escorrumpela (tobog¨¢n, na fala de Muros), desde o idilio preelectoral ata o ruidoso divorcio postelectoral con Galicia Biling¨¹e, e desde o coqueteo coa segregaci¨®n ling¨¹¨ªstica a unha dangerous liaison co ingl¨¦s, ao tempo que faciamos as beiras a un innovador modelo de linguas ¨¢ carta. A ¨²ltima hora, coa metade do partido amoucado, o enteiro sector educativo en p¨¦ de guerra e a xente botando as mans ¨¢ cabeza, ponse o acento no equilibrio. Tarde piaches, roli?a...

O noso ordenamento legal ori¨¦ntase ¨¢ procura da igualdade entre as d¨²as linguas oficiais. Quen di igualdade, di equilibrio. Pero ese ordenamento constata unha realidade evidente: partimos dunha situaci¨®n de desigualdade entre os dous idiomas (ent¨¦ndase sempre: entre as persoas que os falan), pois un deles foi brutalmente maltratado, e o outro recibiu un trato de privilexio. Para conseguir a igualdade c¨®mpre outorgar ¨¢ lingua desfavorecida un tratamento diferenciado, que compense a desvantaxe. Un dos ¨¢mbitos en que o estado pode influ¨ªr m¨¢is, e de xeito m¨¢is eficaz, ¨¦ o sistema educativo. O galego require unha presenza reforzada na educaci¨®n. Xa que logo, o equilibrio non se traduce nun reparto a partes iguais entre os dous idiomas. Ese reparto pode resultar inequitativo e desequilibrador.

Se a Xunta quixese conseguir o equilibrio, non se empe?ar¨ªa en recortar a presenza do galego nas escolas e institutos, sen¨®n que promover¨ªa a s¨²a difusi¨®n noutros ¨¢mbitos da vida social, onde esta ¨¦ moi deficitaria: as universidades, os medios de comunicaci¨®n, as actividades comerciais... Xa ¨¦ casualidade que o af¨¢n equilibrador do PP fose concentrarse en facer recuar o galego naqueles (escasos) ¨¢mbitos onde conta cunha presenza reforzada! Non poder¨ªa dirixirse a aqueloutros (esmagadora maior¨ªa) que o castel¨¢n ten monopolizados? Sen d¨²bida, isto dotar¨ªa de maior credibilidade a cacarexada pol¨ªtica do equilibrio. Ver¨¢n iso os nosos ollos? Wait and see.