"A mi?a independencia faime inc¨®modo para a maior¨ªa"

Radicado en Bruxelas desde 1989, Xavier Queipo non sabe se vivir¨ªa agora en Galicia de ter atopado traballo como bi¨®logo ou tradutor cando volveu ao pa¨ªs para ser "expulso unha outra vez", segundo precisa por correo electr¨®nico. Non se arrepinte. Vinte anos despois de ?rtico, Queipo (Santiago, 1957) v¨¦n de publicar en Galaxia Cartas marcadas, os textos difundidos entre 2007 e 2008 na web do Consello da Cultura, onde escribe do que quere, moitas veces sobre sucesos da ¨¦poca. "Sen d¨²bida unha t¨¢ctica compensatoria".

Renovador, canda Borraz¨¢s ou Cid Cabido, da narrativa galega a partir dos 90, na obra de Queipo sobrancean as formas breves, a literatura de viaxes e a prosa anal¨ªtica sen barreiras de x¨¦nero. ? consciente de que se vende mal, pero non lle importa. "Non hai que ser nin sequera marxista para se dar de conta que o reducionismo, o maquiavelismo ou a dial¨¦ctica binaria non funcionan no mundo dos so?os", di sobre sobre a condici¨®n po¨¦tica da ficci¨®n. Nos seus libros, as identidades colectivas empezan dentro dun.

"Quizais Dragona non foi ben recibida porque a sociedade ¨¦ moi conservadora"

"Ter un traballo alimenticio garante unha independencia que non d¨¢ a venda"

"Os narradores dos 90 fixeron o seu cami?o, sen declaraci¨®ns grandilocuentes"

"Feij¨®o ¨¦ un mal gobernante porque non entende a esencia do ser galego"

Pregunta. Caderno da revoluci¨®n cultural, Felices e diferentes e, agora, Cartas marcadas, responden a unha mesma necesidade de amosarse persoalmente?

Resposta. Todas esas intervenci¨®ns, tanto na radio como na p¨¢xina do Consello da Cultura, foron convites dos respons¨¢beis, nun caso de Ana Romani, do Diario Cultural, e noutro de Santi Montes, de culturagalega.org. Tr¨¢tase sen d¨²bida dunha t¨¢ctica compensatoria. Xa que non podo estar na vida do pa¨ªs de xeito presencial, acepto convites para presentar as mi?as ideas, pois, como saber¨¢, o ego dos artistas non ten l¨ªmites. Se os tivese, dedicar¨ªanse a outra cousa.

P. Abrir a escala do real, na ficci¨®n, ¨¦ entender que nada se pode reducir a unha ¨¦poca ou a un pa¨ªs?

R. Non hai que ser nin sequera marxista para se dar de conta de que o reducionismo, o maquiavelismo ou a dial¨¦ctica binaria non funcionan no mundo dos so?os. E pouco m¨¢is que so?os son esas proxecci¨®ns mentais que entendemos como arte.

P. Cambiar¨ªa algo na recepci¨®n da s¨²a obra de vivir en Galicia? O seu "destino como escritor", como di, non ser¨ªa igualmente "a imaxinaci¨®n e a marxinalizaci¨®n"?

R. Iso pertence ¨¢ categor¨ªa das adivi?aci¨®ns. Nin te?o unha bola de vidro para ver o que pode acontecer no futuro nin os par¨¢metros necesarios para avaliar esa hip¨®tese. O coraz¨®n dime que non mudar¨ªa moito, pois a mi?a independencia faime inc¨®modo para os m¨¢is.

P. Nas recensi¨®ns de Dragona sa¨ªan antes "o sexo e a droga" c¨¢ homenaxe a Severo Sarduy. Sentiuse entendido?

R. Dragona non foi tratada co cari?o que eu esperaba e que sen d¨²bida merec¨ªa o esforzo, se cadra por inesperada ou porque Galiza ¨¦ unha sociedade moi conservadora. Severo Sarduy ¨¦ certamente un referente, mais pasado polo filtro do tempo e da distancia, pois as coordenadas vitais e art¨ªsticas son distintas... As recensi¨®ns feitas por amateurs son iso, recensi¨®ns feitas por individuos aos que se lles asigna un rol para o que non est¨¢n preparados nin acad¨¦mica nin analiticamente. Bambean, pois, entre a loubanza desmesurada e o descr¨¦dito gratu¨ªto e irreflexivo. Unha peni?a!

P. N'O tama?o importa, critica a teima pola novela grosa como un signo de atraso.

R. Quero que se me entenda ben. Non critico a novela grosa en si. Ser¨ªa tan absurdo como elevala ¨¢ categor¨ªa paradigm¨¢tica da literatura. Simplemente chamo a atenci¨®n sobre a existencia dunha teima espec¨ªfica que ve a calidade no volume. A teima, de tanto repetila, adquiriu categor¨ªa de dogma, o que fai que anoxe a¨ªnda m¨¢is. Para escribir unha novela son necesarias t¨¦cnica e dedicaci¨®n, mais tam¨¦n o son para escribir narraci¨®n breves, poes¨ªa, teatro ou ensaio.

P. Hai xeraci¨®n dos 90, anque s¨® sexa pola ausencia de grupo?

R. Hai o que hai, un grupo de escritores que comezaron a publicar nos 90, cada un deles constit¨²e un mundo. Se cadra o que hai na meirande parte de n¨®s ¨¦ un interese pola renovaci¨®n tem¨¢tica e formal. Logo cadaqu¨¦n fixo e fai o seu cami?o sen que existan entre n¨®s nin manifestos nin declaraci¨®ns grandilocuentes

P. Interesar¨ªalle vivir da literatura ou non se debe?

R. Eu vivo na literatura e na realidade. Ter unha profesi¨®n alimenticia, cun salario e uns dereitos de pensi¨®n, garante unha independencia que depender do term¨®metro das vendas non d¨¢. P¨®dome permitir luxos que os escritores profesionais non te?en e iso incrementa os meus graos de liberdade. Sobre o que se debe ou non, discrepo desa falsa dicotom¨ªa.

P. Entende as raz¨®ns de Suso de Toro?

R. As raz¨®ns da liberdade individual e o exercicio da mesma ent¨¦ndoas sempre. Unha decisi¨®n vital non se toma dun d¨ªa para outro, sen¨®n que adoita ser resultado dunha reflexi¨®n e de m¨²ltiples vari¨¢beis.

P. Ten catro t¨ªtulos traducidos ao portugu¨¦s sen pasar polo castel¨¢n, o que non ¨¦ habitual. Ata que punto condiciona esta peaxe calquera estratexia industrial?

R. Iso funciona case sempre as¨ª. Coido que a estratexia das linguas minoritarias require desas peaxes, pois non abondan os tradutores directos nin os grupos editoriais, cada vez m¨¢is concentrados, apostan pola literatura que non ¨¦ negocio seguro. Laxness, o Nobel island¨¦s, non o ser¨ªa se non fose traducida a s¨²a obra ao ingl¨¦s. Son peaxes estruturais e non exclusivas do galego. Cantos autores usbecos, iugures ou armenios son traducidos a outras linguas?

P. Cando o bipartito, pregaba que os gobernantes "se dean conta a tempo antes de que te?amos un panorama dominado polos gaiteiros caricatura, polos escritores caricatura".

R. Falaba de identificar o discurso oficial co discurso dos intelectuais af¨ªns. Os gobernantes poden estimular a diferenza, promover a disidencia, deixar que agromen cen flores de pensamento e non por iso van ser peores gobernantes. Na mi?a opini¨®n ¨¦ funci¨®n dos gobernantes precisamente estar ao d¨ªa do que pensan, senten e queren os gobernados, e non a de vivir de costas ¨¢s pulsi¨®ns e ¨¢s tensi¨®ns inherentes a unha sociedade plural.

P. Falaba daquela da necesidade de abr¨ªrmonos ¨¢ lusofon¨ªa "sen sa¨ªr da nosa esencia de lingua diferenciada e pa¨ªs independente". Como o ve agora, vostede que ten acceso ao Feij¨®o internacional?

R. O se?or Feij¨®o ¨¦, ao meu parecer, un mal gobernante, precisamente porque non entende a esencia do ser galego. Mais hai moitos par¨¢metros que non podo controlar para establecer un diagn¨®stico axeitado. Segundo o Estatuto de Autonom¨ªa, o castel¨¢n ¨¦ cooficial co galego no territorio da comunidade aut¨®noma, o cal quere dicir que non o ¨¦ f¨®ra de Galiza. Dese xeito, cada vez que o presidente non fala en galego cando fai unha intervenci¨®n p¨²blica f¨®ra de Galiza, est¨¢ actuando contra o esp¨ªrito e a letra do Estatuto de Autonom¨ªa. ? iso un bo gobernante?