Parar o parador, liberar a prisi¨®n

En Galicia, hai unha idea recorrente cando se trata de po?er algo en movemento. O facer un parador.

Cando o do desastre do Prestige, un dos efectos positivos do movemento c¨ªvico foi provocar unha revolta de mentalidades. Hab¨ªa que emerxer do naufraxio. Darlle a volta ¨¢ cat¨¢strofe para se por a andar. Galicia non pod¨ªa ficar en stand by, a velas vir, parada. E ent¨®n foi cando o Goberno pariu a grande idea. O que hab¨ªa que facer era un parador nacional.

Coa perspectiva do tempo, a cousa ten a s¨²a iron¨ªa. Se Galicia se move, hai que ofrecerlle un parador.

-Andan os galegos moi revoltos, xefe. Hai que facer algo que os tranquilice.

-Pois mandarlles o mapa dun parador!

E as¨ª ficamos outra xeira de anos. Parados ¨¢ espreita dun parador.

Hai moitas alternativas para o c¨¢rcere da Coru?a. A do parador ser¨ªa a m¨¢is paralizante

Se algo merece ser a xenu¨ªna prisi¨®n provincial coru?esa, ¨¦ un espazo de liberdade

Esa ¨¦ tam¨¦n unha das alternativas da que m¨¢is se fala para o futuro do predio que ocupa a vella prisi¨®n provincial da Coru?a. Un parador. E d¨¢lle co parador. Como se non houbese onde parar!

O lugar do c¨¢rcere ¨¦ magn¨ªfico. Pode darse ben para moitas cousas. Pero parador, parador, era o que dalg¨²n xeito vi?a sendo, dispensando a iron¨ªa. A ditadura, durante longo tempo, fixo dese lugar, o principal parador de historia, o gran centro de detenci¨®n e paralizaci¨®n da esperanza. Entre outros eufemismos, o c¨¢rcere ti?a a denominaci¨®n de Cinco Estrelas. Nas cartas, os presos falaban do Palace ou do Ritz. E por suposto, de Parador Nacional, cando estes estabelecementos se espallaron coa enxurrada tur¨ªstica. Era un xeito, claro, de defensa psicol¨®xica. Mentres o ser humano ¨¦ quen de manifestarse con humor, est¨¢ a preservar un espazo de liberdade. Estar pode estar pechado en chirona, no trullo, entre catro paredes, mais onde habita sempre de verdade ¨¦ no cuarto da s¨²a mente.

? marxe do xogo de palabras, o facer no antigo c¨¢rcere un parador non semella unha brillante idea. ? unha idea, si. Mais ¨¦ a idea convencional. A idea de sempre. Unha soluci¨®n preguiceira. E tampouco a m¨¢is rend¨ªbel. O da hospedaxe, o da hostalar¨ªa, ¨¦ un sector ben activo en Coru?a. Non parece ter moito sentido destinar un importante investimento p¨²blico a facerlle a competencia. Un parador ¨¦ un parador. Nin m¨¢is nin menos. Nunha vila m¨¢is pequena pode ter un certo efecto sin¨¦rxico, mais ese non ¨¦ caso de A Coru?a.

Hai moitas alternativas. A do parador ¨¦ a m¨¢is paralizante.

A perda arquitect¨®nica ser¨ªa irrepar¨¢bel. Cons¨¦rvanse moi poucas prisi¨®ns coa tipolox¨ªa da coru?esa, concibida no seu tempo como c¨¢rcere modelo, antes de que o franquismo a ateigara de presos e a convertera durante anos nun inferno. Malia o aspecto, o estado de conservaci¨®n non ¨¦ ruinoso. A funcionalidade p¨²xose a proba o ano pasado coa celebraci¨®n do festival de cine independente en Super-8 e a abraiante instalaci¨®n baseada na obra de John Berger que fixo a cineasta Isabel Coixet, aproveitando todos os espazos, a comezar polos calabozos.

Para o seu mantemento, e evitar un crecente deterioro, o que necesita a antiga prisi¨®n provincial con urxencia ¨¦ a reparaci¨®n do tellado. Esa non custosa intervenci¨®n supor¨ªa ga?ar un tempo precioso. Para manter o espazo con vida, con respiraci¨®n. E para debater con serenidade o seu futuro nun proceso de participaci¨®n, polo que xa est¨¢n a pular asociaci¨®ns de veci?os, en especial a de Monte Alto, e os colectivos culturais m¨¢is activos da cidade.

Esa ¨¦ a primeira soluci¨®n intelixente. Ga?ar tempo para non perder o tempo. A vella prisi¨®n provincial da Coru?a est¨¢ agora baleira de xente, mais est¨¢ chea de tempo, habitada polo tempo. Todas as vidas que por al¨ª pasaron deixaron ese ben precioso. O tempo de vida. Non s¨® o deles, sen¨®n o dos seus. O de todos. Agora ese tempo, o dos que loitaron pola liberdade, tense de converter no que poder¨ªamos chamar, ao xeito de Walter Benjamin, a "rememoraci¨®n" (Eingedenken): a reactivaci¨®n do pasado no presente.

Os lugares falan. Os lugares adoitan expresar o que queren ser. Esa ¨¦ unha clave da intelixencia urban¨ªstica.

E se algo quere ser, se algo merece ser, a xenu¨ªna prisi¨®n provincial da Coru?a ¨¦ un espazo de liberdade.

A metamorfose ser¨ªa ao tempo unha epifan¨ªa.

Un espazo poli¨¦drico de liberdade creativa na psicoxeograf¨ªa do territorio do Faro de H¨¦rcules (e Breog¨¢n), que ocupa un lugar senlleiro no mapamundi. Faro e Prisi¨®n non soamente son complementarios. Hai un f¨ªo umbilical, de supervivencia no linde fisterr¨¢, de epopea human¨ªstica a capear as tempestades da historia. O monte do Faro non ¨¦ s¨® unha paisaxe natural atravesada pola frecha da beleza. Hoxe en d¨ªa, con esa simetr¨ªa de vella prisi¨®n e faro lendario, ¨¦ unha asociaci¨®n construtiva ¨²nica, co potencial de ser un referente universal.

A memoria da prisi¨®n hist¨®rica a levedar pola luz criadora do faro.

Mais ese ¨¦ s¨® o n¨²cleo.

Porque ese espazo deber¨¢ acoller a mellor factor¨ªa da imaxinaci¨®n de Galicia. Como Mnemosine, deusa da memoria, foi a nai da musas da m¨²sica, da danza, do canto, da l¨ªrica... As¨ª, a vella prisi¨®n provincial, pasar¨ªa de ser unha Marca de Medo a un Almeiro. O lugar dos berces. Dos obradoiros da creaci¨®n. E haber¨ªa espazo para o necesario da Memoria librepensadora e antifascista, para o museo e portolano dos faros do planeta, para concertos, teatro, exposici¨®ns... Lembro a impresi¨®n que me causou a visita hai anos ao vello c¨¢rcere de Dubl¨ªn. Abr¨ªas a porta de cada un dos calabozos e o que aparec¨ªa era unha obra xenial dos mellores artistas irlandeses.

A Coru?a ten os museos cient¨ªficos, uns mellores que outros. O Aquarium ¨¦ unha marabilla da que gozar¨ªa o capit¨¢n Nemo. Xunto coa potencia escult¨®rica do Campo da Rata, esas presenzas compo?er¨ªan un tecido de unidades de emoci¨®n, que far¨ªan do eixe Faro-Prisi¨®n un dos m¨¢is vivos escenarios culturais do mundo, neste tempo de parque tem¨¢tico comercial, anulaci¨®n da memoria e decadencia da aura.