Vodas de prata da m¨²sica celta

Sen lle dar m¨¢is voltas, en Galicia soamente cumpriron 25 anos de actividade continua nos escenarios -f¨®ra solistas ou orquestras- Milladoiro e Siniestro Total. Nese olimpo das vodas de prata co p¨²blico entra este ano Luar na Lubre, o grupo de m¨²sica celta nacido na Coru?a da man de Bieito Romero. A primeira condici¨®n para manterse ese tempo ¨¦ a acollida do p¨²blico. A segunda, que as fricci¨®ns inherentes a calquera colectivo de seres humanos en forzada convivencia (oito m¨²sicos, neste caso), e con creatividade polo medio, non provoquen unha implosi¨®n que o destr¨²a, ou unha explosi¨®n que catapulte os seus membros a outros proxectos.

En canto ¨¢ primeira das variables, a do p¨²blico, a traxectoria de Luar na Lubre est¨¢ marcada por 12 discos, dous deles -Plenilunio (1997) e Cabo do mundo (1999)- de ouro, cando o ouro eran 50.000 discos e non 30.000. En total, 300.000 copias vendidas. Mante?en unha media de 20 actuaci¨®ns por ano, que os levaron a 23 pa¨ªses. "Eu penso que a raz¨®n de manterse ¨¦ a da coherencia musical, facer o que pensas que hai que facer e evolucionar sen perder as orixes. Logo hai factores externos, como ter a grande sorte da relaci¨®n con Mike Olfield, en 1992, que nos axudou a situarnos f¨®ra do tel¨®n de grelos. Para vivir da m¨²sica ¨¦ necesaria unha proxecci¨®n exterior", di Bieito Romero, o gaiteiro e l¨ªder de Luar na Lubre. Sobre todo porque agora "nunca tanto, tan variado e tan bo houbo na m¨²sica galega coma hai hoxe, pero non est¨¢ acompa?ada do aspecto empresarial", asegura.

Venderon un total de 300.000 copias e d¨²as das s¨²as obras foron de ouro

O segundo piar para a supervivencia, o da cohesi¨®n interna, quizais se asente no claro liderado que exerce Romero. O aludido non o nega, pero tampouco o confirma: "O liderado pode influ¨ªr. ? unha forma de traballar que a xente entende e comparte. Sent¨ªmonos c¨®modos". De feito, no seu cuarto de s¨¦culo de vida foron un grupo bastante estable malia os cambios de cantante (Ana Espinosa, Rosa Cedr¨®n e agora Sara Vidal), ese posto que soporta en boa medida a imaxe dun grupo, en equilibrio inestable coa direcci¨®n musical.

Bieito Romero ¨¦ da Agra do Orz¨¢n, o barrio coru?¨¦s onde tradicionalmente se asentaron os de Berganti?os, a pesar da s¨²a orixe est¨¢ en Ni?odaguia. Comezou a tocar a gaita tarde, aos 16 anos, aprendendo pola s¨²a conta cunha fabricada en serie en Valencia. "Era un bicho raro. Mesmo cando iamos ¨¢ aldea e parabamos nunha gasolineira, o meu irm¨¢n maior rif¨¢bame porque eu mercaba casetes de corais e de gaiteiros". Pese a que non se deu profesionalizado ata 1999, Romero sempre viviu da m¨²sica, como gaiteiro do Ballet Rey de Viana ou dando clases.

Xan Cerqueiro, que se achegou a Luar na Lubre con 16 anos, tam¨¦n era un bicho raro. "A pesar da mi?a formaci¨®n coa frauta traveseira, sempre me atraeu o folk", di. Patxi Berm¨²dez, outro dos orixinarios, foi, por¨¦n, recrutado. "Eu antes era vasco. Non tocaba nin a zambomba. Empecei a tocar o tambor para acompa?ar a Bieito", ri Berm¨²dez. Agora domina o bodhran e o djimbek. Luar na Lubre ensaia d¨²as horas, tres d¨ªas ¨¢ semana.

Xulio Varela (bouzouki, voz e percusi¨®ns, a¨ªnda que no ensaio toca a guitarra) ¨¦ tam¨¦n dos pioneiros. "Aguantamos por militancia, por crer na m¨²sica que est¨¢s facendo, a¨ªnda que non exista nas radios e nas teles", aproveita para queixarse. Os demais non ¨¦ que sexan rec¨¦n chegados. Pedro Valero ¨¦ un cl¨¢sico do heavy coru?¨¦s que leva nove anos no grupo. "Era amigo de Xan e fich¨¢ronme. A vantaxe do folk ¨¦ que podes vivir diso", xustifica. Tam¨¦n Xavier Ferreiro, o especialista en percusi¨®ns latinas e efectos, ti?a unha traxectoria vencellada aos ritmos latinos e ao jazz.

A quen o folk lle veu m¨¢is a trasm¨¢n ¨¦ a Eduardo Coma, que comezou a estudar viol¨ªn aos seis anos na s¨²a Cuba natal. "A¨ªnda que o que me tiraban eran os bong¨®s". Tivo o seu primeiro contacto coa m¨²sica galega cando a muller lle cantaba Fuxan os Ventos nas viaxes en coche. "No primeiro concerto, en Extremadura, chorei porque compart¨ªn os sentimentos dos emigrantes, como tam¨¦n son eu". Emigrante, pero menos, ¨¦ a lisboeta Sara Vidal. A primeira vez que soubo de Luar na Lubre foi facendo o cami?o de Santiago, cando lle escoitou a unha rapaza na frauta unha melod¨ªa que a namorou, O son do ar, o primeiro hit do grupo. O traballo fin da carreira de Xesti¨®n Cultural era organizar un festival interc¨¦ltico en Lisboa, para o que convocou a Luar na Lubre. "Logo vin estudar a Ferrol e comecei a contactar con eles, ata que me escolleron no casting para substitu¨ªr a Rosa Cedr¨®n".

As vodas de prata collen a Luar na Lubre nun xiro que comezou con Solsticio, o seu ¨²ltimo disco, centrado na l¨ªrica medieval galaico-portuguesa e con m¨¢is presenza de guitarras el¨¦ctricas e programaci¨®ns. Pero o futuro non depende soamente da evoluci¨®n musical. "Houbo un punto ¨¢lxido a finais dos noventa. Na Generalitat pregunt¨¢banlle a P¨¦rez Varela como a m¨²sica galega acadara esa repercusi¨®n internacional", di Bieito Romero. "E vir¨¢n outros bos momentos, a pesar de que as vendas non son as de antes de Internet. Tes que abrir portas en todas partes, pero non pechar a da t¨²a casa, porque ¨¦ a onde tes que volver".