O retorno do poeta do silencio

? moi habitual ler entrevistas cos artistas contempor¨¢neos nas que estes aluden ¨¢ importancia da poes¨ªa na s¨²a obra. Moitas veces ¨¦ certo e outras ¨¦ un clix¨¦, pero no caso de Manuel Vilari?o (A Coru?a, 1952) non hai d¨²bida: non se pode falar do fot¨®grafo sen facelo do poeta, porque esta ¨²ltima ¨¦ a condici¨®n esencial na s¨²a traxectoria vital e art¨ªstica. Agora, despois de afrontar unha dura etapa persoal pola morte dunha persoa moi pr¨®xima, Vilari?o decidiuse a publicar un libro de poemas no que reflexa a s¨²a experiencia vital dos ¨²ltimos dous anos. Ru¨ªnas ao despertar, editado en castel¨¢n e galego, ¨¦ "un libro de amor e de dor" no que o poeta espido que sempre estivo presente en Vilari?o emerxe con toda a s¨²a forza para falar sobre a morte e a ausencia.

"Con este libro o que fago ¨¦ precipitarme ao desco?ecido"

"A arte perdeu o car¨¢cter sagrado da creaci¨®n. O 99% ¨¦ mercadotecnia"

Semella unha contradici¨®n, pero no fondo non o ¨¦, que o artista que sempre aludiu nas s¨²as obras ao concepto do silencio e ¨¢ s¨²a necesidade se faga agora presente cun libro de poes¨ªa. Neste caso os poemas non son un berro de axuda, sen¨®n m¨¢is ben o xeito que ten o artista de expresar a s¨²a dor e seguir falando sobre as cousas das que xa leva moito tempo falando a trav¨¦s da s¨²a obra fotogr¨¢fica: o silencio, a ausencia, a escuridade. "Para min ¨¦ moi importante reivindicar o sentido da linguaxe po¨¦tica e da linguaxe da imaxe. Iso ¨¦ o que intento facer coa mi?a obra", explica Vilari?o. "Con este libro o que fago e precipitarme ao desco?ecido, ¨¢ morte", sinala.

Os paxaros mortos dispostos en pol¨ªpticos e rodeados por especies de vivos colores son un dos sinais de identidade da obra fotogr¨¢fica de Vilari?o. No seu caso resulta bastante sinxelo adivi?ar que nese tipo de obras est¨¢n presentes o ritmo e a m¨¦trica da poes¨ªa. O artista ¨¦ un gran lector deste x¨¦nero e a s¨²a casa de Bergondo est¨¢ chea de estantes con libros de poes¨ªa e filosof¨ªa de moi variada procedencia. Vilari?o sempre escribiu poemas e ten un par de libros no caix¨®n que quizais chegue a editar no seu d¨ªa, pero ata o de agora non sentiu esa necesidade de publicalos.

A traxectoria de Vilari?o foi reco?ecida no ano 2007 coa concesi¨®n de Premio Nacional de Fotograf¨ªa por parte do Ministerio de Cultura. Ese mesmo ano formou parte da representaci¨®n espa?ola na Bienal de Venecia. Os ¨¦xitos non mudaron a vocaci¨®n de corredor de fondo dun artista sempre reco?ecible na s¨²a obra e que mant¨¦n unha coherencia nos seus traballos pouco com¨²n. Na mostra que agora presenta na galer¨ªa Bacelos de Vigo pode advertirse que Vilari?o evoluciona pero para seguir sendo o mesmo. Os misterios que se agochan na natureza que nos rodea ¨¦ unha das cuesti¨®ns que o artista adoita a tratar na s¨²a obra. Sempre o fai fuxindo da espectacularidade e tratando de suxerir d¨²bidas e preguntas ao espectador. A calidade t¨¦cnica das s¨²as pezas ¨¦ evidente e iso leva a que sexa un dos artistas contempor¨¢neos galegos con maior presenza no contexto internacional.

A pesares do reco?ecemento que ten a s¨²a obra, Vilari?o non se sente c¨®modo no mundo fr¨ªvolo que rodea o mundo da arte. "Non me sinto contempor¨¢neo. Hai artistas extraordinarios, pero debaixo o que existe ¨¦ un mercado e unha gran fraude. O que vexo ¨¦ que nas facultades se ensina aos artistas novos a fabricar fraudes para que os que dirixen o mercado poidan enriquecerse un pouco m¨¢is", sinala Vilari?o, quen prefire non gastar enerx¨ªas para tratar de mudar a situaci¨®n xa que "hai anos pensaba que as cousas poder¨ªan mudar algo, pero a verdade ¨¦ que o fixeron moi pouco".

Na s¨²a opini¨®n, a arte perdeu "o car¨¢cter sagrado da creaci¨®n" xa que "o 99% dos artistas se dedican ¨¢ mercadotecnia" e esqueceron a "extrema interioridade" que debe caracterizar o traballo no mundo da arte. Tampouco existe, ao seu xu¨ªzo, un debate de ideas no panorama art¨ªstico, xa que atopamos unha "banalizaci¨®n" das ideas e dos conceptos. "O que temos agora son artistas estrela que, coma os arquitectos, te?en obradoiros nos que traballan para eles un cento de persoas. Non s¨® traballan, sen¨®n que tam¨¦n pensan por eles. M¨¢is que obradoiros son factor¨ªas de arte", concl¨²e.

A¨ªnda que a situaci¨®n non convide ao optimismo, queda espazo para artistas que fan do intimismo un elemento fundamental para achegarse ao p¨²blico. Os poemas e as fotograf¨ªas de Vilari?o est¨¢n cheos de verdade e niso reside a s¨²a maior forza. Calquera lector ou calquera espectador pode darse conta de que est¨¢ perante algo aut¨¦ntico cando o ve, porque a arte sen artificios segue tendo o poder de conmover e tocar unha das nosas febras ¨ªntimas. M¨¢is al¨¢ dos gustos de cada un, Vilari?o pretende chegar ata o m¨¢is ¨ªntimo ao aparecer espido ante n¨®s. A s¨²a poes¨ªa, escrita ou visual, ¨¦ un sopro de ar fresco no supermercado da arte no que nos atopamos.