A literatura ¨¦ fuxid¨ªa

Case todos temos unha idea acerca do que ¨¦ a literatura, o mesmo as persoas que a escriben que as que nunca se puxeron con iso. Eu, particularmente, nunca acabei de ter unha idea completa do asunto, pois sempre me pareceu que a literatura eran moitas cousas diversas. No eido art¨ªstico poida que sexa de bo dente e penso que, no caso de ter que facer un xu¨ªzo literario, sentenciar se unha cousa ¨¦ literatura ou non, ¨¦ mellor ser xeneroso que mesqui?o e intentar ver o que hai de creaci¨®n literaria en cada cousa.

Veume iso ¨¢ cabeza cando peguei nun libro de texto de lingua e abrino nunha lecci¨®n que trataba dos "x¨¦neros literarios", xa saben: poes¨ªa, narraci¨®n, teatro..., todas esas cousas que creamos antes de que se inventase a luz el¨¦ctrica. Desde aquela -quen lle dera ao Wagner que pretend¨ªa a "arte total"- inventouse o cinema, e o cinema foi prol¨ªfico e deu a televisi¨®n e todo o que hoxe se comunica a trav¨¦s da Rede. E non vou esquecer unha arte que me ¨¦ moi querida, a banda dese?ada. Tanto no cinema como na banda dese?ada, esas artes tan propias do noso tempo, hai unha parte espec¨ªficamente literaria, un gui¨®n. Como tam¨¦n hai literatura en parte do xornalismo, consta que hai abondos escritores e escritoras de poes¨ªa ou novela que o practican en distintos tons, con distintas pretensi¨®ns e, naturalmente, con distintos logros. E debera ser unha evidencia que tam¨¦n hai literatura na Rede e seguir¨¢ a ser literatura a¨ªnda que xamais pase a libro, a¨ªnda que xamais pase ao papel.

Os nosos libros de texto det¨¦?ense no s¨¦culo XIX. Son al¨¦rxicos ¨¢ electricidade. Hai que revisar os criterios cos que analizamos a realidade en que vivimos, son decimon¨®nicos e onde vai o s¨¦culo XX. Os alumnos que te?en que estudar esas lecci¨®ns constatan que a literatura non ten case nada a ver coa s¨²a vida, e esa ¨¦ unha falsa constataci¨®n.

Anuncian os cap¨ªtulos da nova tempada dunha serie norteamericana, Breaking bad. Que grandes escritores est¨¢n a traballar desde hai uns anos nesas series, e miles de persoas novas estan xa a velas por Internet na s¨²a lingua orixinal ou a agardar que os emitan as canles de tv (en castel¨¢n, naturalmente). E reparo en que esa arte xa ten mesmo tradici¨®n (a televisi¨®n xa se fixo maior): o personaxe principal da serie, Walter White, l¨¦mbrame ao David de Perros de paja, do Sam Peckinpah, onde vai que morreu aquel querido artista fascinado pola violencia.

Hai moita desesperaci¨®n pola nosa parte na fetichizaci¨®n do libro, no negarnos a reco?ecer a literatura noutro sitio que non sexa sobre o papel. Por¨¦n, o alumnado non ten culpa e a literatura tampouco, non pode pagar polo delito de ser unha cousa viva e et¨¦rea que non sabe ficar quieta pousada na folla de papel. A literatura ¨¦ fuxid¨ªa. Podemos mirar de enlatala en conserva, mais ela, condenada, a que pode escapa. Por iso quer¨¦mola as¨ª, libre e salvaxe.