A Galicia 'queimada'

Nas linguaxes son moi interesantes os chamados falsos amigos. As¨ª, na lingua eslava que se fala en Serbia nada significa esperanza. Ou o que ¨¦ o mesmo, para dicir "te?o moita esperanza" debes dicir que tes moito de nada.

Quen me explica esta ir¨®nica casualidade ¨¦ un mozo chamado Andr¨¦ Ferreiro da Cunha, un portugu¨¦s profesor da facultade de Filolox¨ªa de Belgrado e tam¨¦n animador de moitas iniciativas nos eidos da cultura e da informaci¨®n, un amante da diversidade, con amizades en Bosnia, Croacia, Kosovo e Serbia, e que anda a tecer f¨ªos e reconstru¨ªr pontes por medio da literatura nesta parte do mundo onde o odio escachizou as vidas e tam¨¦n a memoria.

Andr¨¦ Ferreiro ¨¦ un portador de esperanza al¨® por onde anda. Este ano, a feira do libro de Belgrado, a m¨¢is importante dos Balc¨¢ns, est¨¢ dedicada ¨¢s literaturas dos pa¨ªses de lingua portuguesa. Inaugurada polo mozambicano Mia Couto, acoden autores de moi diversas procedencias xeogr¨¢ficas. Que ¨¦ o que partillan? Para Andr¨¦ Ferreiro ¨¦ moi sinxelo de responder. Estamos na facultade, nun coloquio co profesorado, e vai el e sin¨¢lame:

Temos queimados os equipos. Os de normalizaci¨®n ling¨¹¨ªstica, botan fume por cada poro

-Somos os seus netos. Os netos do galego-portugu¨¦s.

As¨ª que, ao pouco, paso a ser co?ecido neste c¨ªrculo universitario e literario co alias de Manuel Galego Portugu¨¦s, condici¨®n que levo con moito orgullo e fachenda e mesmo algo de nada, ¨¦ dicir, de esperanza. Porque Andr¨¦, e a s¨²a moza, Maia, que naceu nese recanto onde se xuntan os r¨ªos Sava e Danubio, son xente que co?ecen e gozan a cultura da Galiza, non como un vello mes¨®n de folk, sen¨®n como un espazo onde as palabras e a m¨²sica cr¨ªan e recr¨ªan, onde levedan novas expresi¨®ns, agasallos que fan parte do que merece ser inventado e partillado polo mundo adiante. Isto non ¨¦ o que diga eu, dino eles. E din m¨¢is: "Perde medo, Manuel. O galego n?o morrer¨¢, a¨ªnda que ele quixer". Na facultade de Filolox¨ªa te?en a idea de p¨®r en marcha un lectorado de lingua galega. Non sei se ter¨¢n apoio, mais ¨¢ fin o importante ¨¦ a s¨²a esperanza.

Vela¨ª os galeguistas, penso. Os que cultivan a un tempo o saber e a esperanza. Craig Patterson, John Rutheford, Giuseppe Tavani, Erin Moure, Jonathan Dunne, David Mackenzie, Paloma Le¨®n... Quen son eles? Son os nosos xustos. ?s veces penso que existe unha xustiza po¨¦tica que fai que por cada baleiro que provoca o abandono dos aut¨®ctonos hai unha persoa sens¨ªbel mundo adiante que acode cunha ¨¢rbore da vida na man.

O peor incendio que est¨¢ a padecer Galicia / Galiza ¨¦ o que se leva por diante a esperanza.

Dic¨ªa hai pouco na radio un paisano ao que preguntaban sobre unha operaci¨®n de salvamento dun ser querido que desaparecera no mar: "Ter temos esperanza, mais ¨¦ unha esperanza negativa". Ao paso que imos, e que nos levan, vaise dar a iron¨ªa inversa e que para dicir "esperanza" diremos "nada".

A infernal racha de incendios no primeiro ano da coalici¨®n de socialistas e Bloque puxo ao Goberno presidido por Touri?o contra as cordas. Mesmo, como s¨ªmbolo, a casa presidencial estivo a piques de arder. D¨¦ronse unhas condici¨®ns no tempo que levaron a situaci¨®n ao m¨¢ximo risco (as suma dos tres factores no l¨ªmite 30: vento, calor e seca). E logo, que non parec¨ªan poucos, os que prend¨ªan as mechas. Mais daquela, a dereita opositora que exerc¨ªa sen compaix¨®n, atribu¨ªu a racha incendiaria a un desleixo gobernamental, malia figurar ¨¢ fronte da loita contra incendios co conselleiro probabelmente m¨¢is competente do per¨ªodo auton¨®mico, o se?or Su¨¢rez Canal. Detr¨¢s do lume, nada de redes de intereses, nada de incendiarios. A culpa era de Touri?o e compa?¨ªa, e acabouse o conto. E a¨ª apareceron Feij¨®o e mais o daquela veraneante Rajoy coa mangueiri?a na man.

Isto dos pol¨ªticos ten o seu lado c¨®mico, mais non o lume, non. A loita contra os incendios esixe unha intelixencia com¨²n e un grande entendemento a longo prazo, tanto nos medios a utilizar, a lexislaci¨®n a aplicar e a posta en marcha dunha vez dun plan ecol¨®xico para o agro e os montes galegos. Unha obriga que non se pode adiar. Cada ano que pasa sen facer nada, equivale a unha d¨¦cada que se perde. Porque o modelo ecol¨®xico non ¨¦ incompat¨ªbel co aproveitamento econ¨®mico. Pola contra, pode facer o espazo rural moito m¨¢is rend¨ªbel, ademais de ser un h¨¢bitat de benestar e non un lugar do que foxen novos... e vellos. Por que non se fai? Por que se abandonou a li?a aberta na ¨¦poca de Su¨¢rez Canal? Porque non hai nada. Quero dicir, esperanza.

Temos un pa¨ªs queimado. Non s¨® os montes de Ourense e algunhas outras bisbarras.

Temos queimados os equipos e as equipas. Os equipos de normalizaci¨®n ling¨¹¨ªstica, por exemplo, eses botan fume por cada poro. E non me estra?a. Como vas traballar no ensino oficial a prol dunha lingua, se todo o discurso do poder vai dirixido a descualificar ese traballo, a que a xente interiorice que a s¨²a lingua ¨¦ unha lingua in¨²til. Os equipos de medio ambiente est¨¢n queimados. E como non! En lugar de espallar e garantir os valores medioambientais, semella que todo est¨¢ aberto ¨¢ poxa, non importa o nivel de protecci¨®n. En Alema?a e Francia, os gobernantes decl¨¢ranse ecoloxistas, non digamos xa nos pa¨ªses n¨®rdicos, mais en Galicia o termo "ecoloxista" a¨ªnda segue a ser utilizado como un alcume. Quen repartiu as pancartas de Touri?¨¢n, feitas en f¨¢brica, onde se atacaba como demos aos ecoloxistas?

Os equipos de televisi¨®n tam¨¦n est¨¢n queimados. Estar est¨¢n queimados at¨¦ os equipos de f¨²tbol. No mundo do estres e da angustia laboral f¨¢lase da s¨ªndrome burn out. O estar queimado. Mais neste pa¨ªs semella unha s¨ªndrome nacional. A identidade de estar queimado.

?a dicir que non temos dereito a estar tan queimados. Mais cos recortes que hai en todo, s¨® faltar¨ªa que lle quitaran a un o dereito a estar queimado. Sen folgos. Sen esperanza. Sen nada.

O Rexurdimento tam¨¦n agromou en circunstancias de desacougo colectivo e cando moitas cousas semellaban perdidas ou en perigo de perderse. O que c¨®mpre, cando un pa¨ªs est¨¢ queimado, non ¨¦ apagar a luz e encamalo. Pola contra, ¨¦che o intre de levar a contraria, montar un novo #Rexurdimento e botar un baile coa Negra Sombra.