A m¨²sica popular rexen¨¦rase
M¨¢is de 5.000 rapaces federados participan no rexurdir das bandas do pa¨ªs
A sala central do Auditorio de Galicia est¨¢ ateigada de p¨²blico. Agardan o veredito do xurado dun concurso musical. Botando unha ollada ao p¨²blico obs¨¦rvase unha media de idade moi nova, unha ampla presenza de mulleres e uns looks que se poder¨ªan asociar con seguidores da saga Crep¨²sculo, con fans da cantante inglesa Adele ou con participantes de calquera talent-show televisivo. Pero son rapaces que forman parte de bandas de m¨²sica chegadas de toda Galicia para participar no Certame Galego de Bandas de M¨²sica, todo un acontecemento. Estamos diante dos m¨²sicos que, malia os seus flocos ca¨ªdos e as unllas de aire g¨®tico que locen tocando o clarinete, forman parte do gran viveiro da m¨²sica popular de Galicia.
Carreira matiza que a¨ªnda hai cami?o na "dignificaci¨®n das bandas"
Catorce agrupaci¨®ns de m¨²sica populares participaron a pasada fin de semana no festival. Son s¨® unha pequena porcentaxe do cento de bandas que se calcula poden ter alg¨²n tipo de actividade en Galicia. A maior¨ªa delas, 88 colectivos sobre todo de Pontevedra e A Coru?a, forman parte da Federaci¨®n Galega de Bandas de M¨²sica Popular, que organiza este evento desde hai cinco anos, e que concentra aos m¨¢is de 5.000 m¨²sicos federados que ten rexistrados esta asociaci¨®n. "Cada ano os xurados abr¨¢ianse do nivel que hai con rapaces que na maior¨ªa non pasan dos 20 anos", explica Luc¨ªa Carreira, vicepresidenta desta Federaci¨®n. "Todo est¨¢ a cambiar desde hai uns anos para aqu¨ª. Abr¨ªronse escolas e empezaron a funcionar con profesionais moi ben formados e con profesores espec¨ªficos para cada instrumento", indica Carreira sobre a evoluci¨®n dos ¨²ltimos anos.
O caso que conta Manuel Vilar, profesor da escola de m¨²sica de Valga e director desa banda pode ser semellante ao que pasou en moitas localidades: "Hai 15 anos non hab¨ªa nada en Valga, case nin tradici¨®n musical. Agora hai unha escola de m¨²sica de 130 rapaces, onde se forman os m¨²sicos para a banda". Esta formaci¨®n ten 80 membros e pertence ao que nas categor¨ªas de bandas se denomina "secci¨®n primeira", que son as bandas que rebasan os 70 compo?entes. Cerca de Vilar, m¨®vese entre os seus m¨²sicos Miguel Barrio, director da Banda de M¨²sica d'A Bandeira. Esta parroquia do Concello de Silleda apenas chega ao milleiro de habitantes, pero un amplo porcentaxe est¨¢n vinculados ¨¢ banda da localidade. "O vindeiro ano cumprimos 30 anos como banda de m¨²sica, pero hai s¨® catro anos que temos unha escola na que agora hai sobre 75 alumnos, e temos banda infantil e xuvenil", comenta o director. Barrio dirixe a banda pero traballa como profesional tocando a tuba na banda municipal coru?esa. "F¨®ra do traballo profesional isto non hai cartos que o pague. Hai que estar dentro para saber o que ¨¦", declara emocionado este m¨²sico orixinario de Merza, lugar no que se formou na s¨²a hist¨®rica banda local.
Entre os m¨²sicos das bandas hai estudantes, empresarios, enxe?eiros ou caixeiras de supermercado, pero a todos os une un sentimento com¨²n: a banda de m¨²sica do seu pobo e o orgullo de representala. "Saen das escolas de m¨²sica e dos conservatorios e logo van ¨¢ universidade ou atopan traballos pero sempre intentan manterse unidos ¨¢ banda", comenta Luc¨ªa Carreira. Adri¨¢n Fuentes e Julio Iglesias te?en ambos os dous 26 anos e tocan na banda d'A Bandeira desde que ti?an 10 anos. "Cando empezamos apenas eramos 40 m¨²sicos e hoxe somos m¨¢is do dobre", explica Fuentes, que toca o friscornio na banda e traballa nunha empresa de pneum¨¢ticos. "Chegas de traballar canso e preferir¨ªas durmir pero hai un compromiso de ensaiar e vas al¨ª e ao final pr¨¦stache", di o saxofonista Xulio Iglesias, que xunto cos seus compa?eiros leva ensaiando durante seis meses entre tres e catro d¨ªas por semana, compaxin¨¢ndoo co seu traballo de comercial nunha empresa de cervexas. "Un certame ¨¦ unha boa excusa para facer ensaios esixentes. Ensaiar duro medio ano sup¨®n para os rapaces case como tres anos de clase", calcula o profesor Barrio.
As bandas ensaian e van facendo ao mesmo tempo as actuaci¨®ns que lles van sa¨ªndo, normalmente nas verbenas de ver¨¢n, onde son colocadas de recheo entre orquestra e orquestra, ¨¢s veces con cach¨¦s irrisorios. "Normalmente o que se paga non chega aos 2.000 euros, unha cifra case miserable en comparaci¨®n cunha orquestra", denuncia Luc¨ªa Carreira, quen matiza que a¨ªnda hai cami?o que andar no que denomina a "dignificaci¨®n das bandas". "Hai que sensibilizar ¨¢ xente do que son as bandas e que te?an unha carpa para protexerse ou que non as metan nun campeiro cheo de p¨®, onde sofren os m¨²sicos e sofren os instrumentos", comenta en relaci¨®n a instrumentos como unha tuba, que custa uns 6.000 euros e adoita ser propiedade da banda, ao contrario que un clarinete ou un saxo propiedade dos propios m¨²sicos.
As bandas contempor¨¢neas xa non son aquelas formaci¨®ns algo anacr¨®nicas que tocaban en palcos de pedra decimon¨®nicos e aparec¨ªan en retratos de cor sepia. Agora son formaci¨®ns moi vivas, ateigadas de xente nova e que buscan darlle un novo pulo ¨¢ m¨²sica popular.
Buscando un repertorio propio
"Ata hai pouco, o repertorio galego nas bandas era escaso ou nulo, e por iso precisamos traballar nese ¨¢mbito, e fomentar a composici¨®n e dar a co?ecer novos talentos". As¨ª resume a vicepresidenta da Federaci¨®n de Bandas, Luc¨ªa Carreira, a necesidade de potenciar os novos compositores, un dos grandes obxectivos en que traballa a asociaci¨®n ¨¢ que pertence. Deste xeito, no Certame Galego de Bandas ¨¦ obrigatorio para os participantes tocar unha peza in¨¦dita dun compositor novo. "? bonita a aprendizaxe das obras desde nenos, o esforzo, o respecto pola tradici¨®n musical e ver que est¨¢s participando dun patrimonio, adem¨¢is dos v¨ªnculos co teu lugar de orixe", afirma emocionado Miguel Barrio, director da Banda de A Bandeira, unha das que este ano traballou con este novo repertorio.
As bandas aprenden as novas composici¨®ns, e, deste xeito, c¨²mprese un dobre obxectivo: a ampliaci¨®n do repertorio musical propio, e que os compositores logren estrear as s¨²as obras, algo que non todos os autores chegan a conseguir. "Hai que darlle status ¨¢ m¨²sica e as composici¨®ns galegas. Agora as bandas ata saen a concursos f¨®ra levando repertorio propio, algo que nos orgullece, porque estamos a crear pouco a pouco un patrimonio musical e est¨¢n emerxendo compositores moi novos que nos sorprenden", presume a vicepresidenta da Federaci¨®n, desde onde gravan todas as pezas estreadas e c¨®lganas na s¨²a p¨¢xina web para que as bandas accedan ao rexistro visual e sonoro, ademais de difundir entre as formaci¨®ns as partituras escritas que poden descargar libremente.
Nesta edici¨®n, as pezas seleccionadas foron obras dos compositores Andr¨¦s ?lvarez, David Cuevas e Ant¨®n Alcalde. Este ¨²ltimo est¨¢ considerado como un dos compositores mais aprezados polas bandas e polo xurado. Malia ter s¨® 19 anos, acumula xa media ducia de premios de composici¨®n, dous deles nesta ¨²ltima edici¨®n, o que levou ao xurado a cualificalo "m¨¢is como un referente que como unha promesa a pesar da s¨²a idade". Este precoz compositor de Rianxo ¨¦ o m¨¢is claro exemplo dos froitos que est¨¢ dando este traballo. "Escribir m¨²sica ou compo?er non ¨¦ un problema, a cuesti¨®n est¨¢ en lograr estreala, e para min este concurso est¨¢ a ser un grande escaparate", explica Ant¨®n Alcalde, que ten a titulaci¨®n profesional en percusi¨®n, pero unha formaci¨®n completamente autodidacta no que a composici¨®n se refire. Obras como as de Alcalde e os seus colegas compositores te?en grande ¨¦xito de descargas na Rede.
"Algunhas destas pezas tiveron cerca dun mill¨®n de descargas, un 80% de persoas de diversos pa¨ªses do mundo", afirmou Rub¨¦n Souto, presidente da Federaci¨®n de bandas no seu discurso ante os m¨²sicos. Unha desas pezas foi a obra Gavil¨¢n do propio Ant¨®n Alcalde, que unha orquestra de Medell¨ªn solicitou para interpretar hai unhas semanas en Colombia. "Un usuario que fixo unha descarga enviou unha mensaxe e preguntou Where is Galicia? [onde est¨¢ Galicia?]. Pois Galicia est¨¢ aqu¨ª, con m¨²sicos moi novos e m¨¢is preparados que nunca", concluiu no remate do seu discurso Rub¨¦n Souto. O repertorio galego empeza a expandirse.
Tu suscripci¨®n se est¨¢ usando en otro dispositivo
?Quieres a?adir otro usuario a tu suscripci¨®n?
Si contin¨²as leyendo en este dispositivo, no se podr¨¢ leer en el otro.
FlechaTu suscripci¨®n se est¨¢ usando en otro dispositivo y solo puedes acceder a EL PA?S desde un dispositivo a la vez.
Si quieres compartir tu cuenta, cambia tu suscripci¨®n a la modalidad Premium, as¨ª podr¨¢s a?adir otro usuario. Cada uno acceder¨¢ con su propia cuenta de email, lo que os permitir¨¢ personalizar vuestra experiencia en EL PA?S.
En el caso de no saber qui¨¦n est¨¢ usando tu cuenta, te recomendamos cambiar tu contrase?a aqu¨ª.
Si decides continuar compartiendo tu cuenta, este mensaje se mostrar¨¢ en tu dispositivo y en el de la otra persona que est¨¢ usando tu cuenta de forma indefinida, afectando a tu experiencia de lectura. Puedes consultar aqu¨ª los t¨¦rminos y condiciones de la suscripci¨®n digital.
