O estra?o xu¨ªzo

Para ter un retrato comportamento autoritario, e as s¨²as arroutadas, unha das lecturas de m¨¢is proveito ¨¦ a obra de aforismos do poeta disidente polaco Stanislaw Jerzy Lec titulada ¡®Pensamentos despeiteados¡¯. Un destes aforismos ref¨ªrese a certos paradoxos no eido xudicial: ¡°O desco?ecemento da Lei non exime do seu cumprimento; o co?ecemento, si¡±.

A verdade ¨¦ que non sei porque me lembrei agora do noso retranqueiro polaco. O conto ¨¦ que hoxe, 10 de febreiro de 2012 (case s¨¦culo e medio despois da absoluci¨®n de Curros Enr¨ªquez, no caso ¡®Aires da mi?a terra¡¯) vai ter lugar un xu¨ªzo nos tribunais da Coru?a contra Carlos Call¨®n, presidente da Mesa para a Normalizaci¨®n Ling¨¹¨ªstica. O motivo deste sentar no banco dos acusados a este investigador e ensa¨ªsta ¨¦ unha denuncia presentada polo maxistrado Antonio Fraga Mandi¨¢n.

O se?or Fraga indignouse moito, ¨¢ vista da s¨²a reacci¨®n, polas cr¨ªticas que o se?or Call¨®n lle fixo despois de que o xu¨ªz, que ademais ¨¦ decano na praza, declarase en p¨²blico, nun xu¨ªzo, e as¨ª o recolleron os medios de comunicaci¨®n: ¡°No tengo ning¨²n rubor en usar la ilegalidad del top¨®nimo La Coru?a¡±. ?che o tal! O se?or Call¨®n, que ¨¦ teimoso, lembrou tam¨¦n que o mesmo garante da Xustiza, e como resposta a unha petici¨®n veci?al, xustificara o uso deturpado do top¨®nimo nun documento oficial por causa dun ¡°erro ortogr¨¢fico¡±.

Comprender¨¢n que a raz¨®n deste artigo non ¨¦ mostrar a estra?eza por semellante xu¨ªzo, con trazos de ¡°Auto de fe¡± por mor da lingua. Digan o que digan, non ¨¦ este un tempo de andar ¨¢s ceibas. A liberdade de expresi¨®n est¨¢ en estado de vix¨ªa, hai m¨¢is que verzas na ola, e os pensamentos despeiteados van prendendo en li?as que semellaban invis¨ªbeis, mais que son arames con pugas.

As¨ª que, a quen corresponda, quero manifestar:

Respecto, acato e considero exemplar que o se?or xu¨ªz decano diga que ¡°no tiene ning¨²n rubor en usar la ilegalidad del top¨®nimo La Coru?a¡±; respecto, acato e considero exemplar que xustifique a variaci¨®n de top¨®nimo por motivo de ¡°erro ortogr¨¢fico¡±, e mesmo hortogr¨¢fico. Respecto, acato e considero exemplar todo o que dixera, dixese ou diga o se?or Fraga Mandi¨¢n. Para contentamento xeral, suxiro que o se?or Call¨®n sexa desterrado de La Coru?a, e confinado no futuro en A Coru?a.

Matar un ¡®labrador¡¯. Si, os animais son moi bos para pensar. Para facernos pensar. Hai un cinismo en circulaci¨®n que se manifesta en especial nalg¨²ns individuos cando os seus esquemas mentais se v¨¦n desconfortados por unha opini¨®n ecoloxista, e en especial estoupa o inc¨®modo cando se fala da defensa dos dereitos dos animais. Que absurdo! Que dereitos van ter os animais? Pensan que ¨¦ unha cousa de agora, de catro chalados. E van e soltan a parvada de sempre: ¡°Moito salvar as baleas, por que non se preocupan pola fame no mundo?¡±. Son os mesmos, claro, que logo din cando lle falan da loita contra a fame: ¡°Non me ve?as con serm¨®ns, non me estragues a dixesti¨®n¡±.

Verbo do trato aos animais, ben se ve que non leron nin a pasaxe b¨ªblica da asna de Balaam. Despois de varios azoutes, o animal rev¨ªrase, coa axuda dun anxo, para dicirlle ao seu dono que non o maltrate. Que non o torture. Lu¨ªs Pimentel escribiu un poema prof¨¦tico sobre un asasino que na infancia adoitaba cegar os paxaros con alfinetes. E noutro dos grandes poemas do s¨¦culo XX, a ¡®Oficina e denuncia¡¯, de ¡®Poeta en Nova York¡¯, Federico Garc¨ªa Lorca describe o que poder¨ªamos chamar a produci¨®n industrial de crueldade. No noso tempo e pa¨ªs hai granxas de engorde onde un porco non se move en vida e onde ¨¢s vacas se lle corta o rabo ao nacer e se lle queima a ra¨ªz dos cornos para que non medren.

Mais eu do que quer¨ªa falar hoxe era dun ¡®labrador¡¯. Segundo leo na cr¨®nica, en ¡®La Voz¡¯, cham¨¢base ¡®Enki¡¯. Foi morto a tiros de escopeta na aldea de Grixo, en Ramir¨¢s. Quen disparou era un veci?o, as¨ª que o co?ec¨ªa. E quen co?eza un ¡®labrador¡¯ s¨® pode odialo polas s¨²as virtudes. ? un dos mellores amigos que o se?or humano pode arelar. Bondadoso, alegre, profundador. Eu tiven durante anos, at¨¦ que morreu, un amigo ¡®labrador¡¯. Proba da s¨²a intelixencia ¨¦ que s¨® se anoxaba cando me v¨ªa traballar no ordenador. Non era eu quen o paseaba, era el quen me guiaba na mi?a cegueira.

Ese suceso da execuci¨®n dun ?labrador¡¯, xunto co achado en Vincios de catro foxas de cans abandonados e a cacer¨ªa masiva de raposos o pasado fin de semana, d¨¢ moito que pensar. Nos animais. En n¨®s.

O pintor desco?ecido. Hai tempo que quer¨ªa falar del, que os ollos devec¨ªan por extraer palabras dunha obra xenial soterrada no silencio. Darlle re-existencia a alg¨²ns dos mellores retratos da figuraci¨®n galega do s¨¦culo XX. Mea culpa. Sei que falo para moitos dun desco?ecido. Do pintor ferrol¨¢n Segura Torrella. Reco?ezo que volv¨ªn ¨¢ carpeta, ¨¢ documentaci¨®n esquecida, interpelado pola visi¨®n do derradeiro retrato, o que mostra un home espido co seu can, no que traballaba Lucian Freud, de quen se anuncia unha gran retrospectiva na National Portrait Gallery de Londres. Segura Torrella era desa estirpe de pintor que revolucionou o xeito de mostrar os nus, onde os corpos son escenarios que convocan o humilde e o sublime. Hai moito de com¨²n co artista neto de Freud en obras como ¡®Nu en amarelos¡¯ ou ¡®Nu en caracol¡¯, ambos os dous de 1974. Entre n¨®s, non foi moi co?ecido nin menos comprendido. Talvez porque non estaba na curota da onda, non practicaba un vangardismo ¡®¨¤ la page¡¯. Mais volvo agora, no volume ¡®A nosa pintura¡¯, iniciativa de Ant¨®n Pulido, co apoio do concello de Ferrol (2007), a cadros como o retrata unha familia no remolque dun cami¨®n (¡®Cara a Fisterra¡¯) ou o da muller loitadora do pobo ferrol¨¢ (¡®Mela¡¯) e vexo como o tempo mellora, devolve con xustiza, a ollada f¨¦rtil e a man sincera.

E xa que estamos despeiteados, unha pregunta bule con certa urxencia e anguria. Caixa Nova e Caixa Galicia, cos aforros populares, te?en os mellores fondos da arte galega. Coa crise bancaria, con ese futuro incerto, malia fusi¨®n, non est¨¢ de m¨¢is preguntarse que vai ser do mellor patrimonio art¨ªstico? Ten algo pensado o Goberno de Galicia?