A Galicia petrificada

Que ¨¦, de primeiras, Galicia? Unha pedra. Unha magn¨ªfica pedra deitada no mar e soldada ¨¢ pen¨ªnsula ib¨¦rica, no occidente europeo. Unha pedra de pedras. A Galicia o ap¨®stolo, os santos, os mitos, viaxan en pedra. En barcas de pedra verdadeiras, pois esa era antiga denominaci¨®n das embarcaci¨®ns que usaban pedras de lastre. A xangada de pedra, imaxinada por Saramago, existiu, existe. Galicia flotou nos dous ¨²ltimos s¨¦culos a Am¨¦rica. Mesmo de pedra galega ¨¦ unha boa parte do ¡°inmenso camposanto de La Habana¡±. O mellor para¨ªso so?ado en Galicia est¨¢ feito en pedra no P¨®rtico da Gloria. Tam¨¦n o mellor inferno. Cando as letras calaron, falaron as pedras. E que ¨¦ a xente galega ¨¢ fin, o que une ao longo dos tempos? Fomos, somos e seremos kallaikoi. ? dicir, os que viven entre as pedras.

Mais unha cousa ¨¦ vivir entre as pedras e outra ben diferente ficar petrificados. Este ¨¦ o noso estado. Petrificado. As barcas de pedra aboian, m¨®vense, levan para algures, mentres haxa un rumbo e algu¨¦n ao tem¨®n. A barca afunde non por ser de pedra, sen¨®n cando o Goberno est¨¢ petrificado.

Son amador das pedras. ? unha marabilla vivir nun pa¨ªs de pedra, esculpido polo tempo, o vento, os canteiros, o mestre Mateo, Palacios, Asorey, Leiro, Manolo Paz e tantos outros. Un d¨ªa chamaron a Isaac Diaz Pardo do concello de Ponteceso coa proposta de facer un monumento ao bardo Pondal. Isaac aceptou. No concello dixeron: ¡°Canto vai ser, que necesita?¡± E Isaac respondeu: ¡°O ¨²nico que fai falta ¨¦ un cami¨®n cun guindastre¡±. E as¨ª foi. Mirou unha laxe no monte do seu gusto e dixo ao operario: ¡°Vela¨ª temos o monumento a Eduardo Pondal. Arriba coa pedra!¡±

Este ¨¦ un pa¨ªs, todo el, como un museo extraordinario da pedra. Pa¨ªs de penedos, de laxes, de moas. En Pasarela e Traba, no Pindo, No Xer¨¦s, no Su¨ªdo, no Gali?eiro... No grande obradoiro da natureza, est¨¢n en pedra todas as tradici¨®ns e vangardas. E os kallaikoi, a xente galega, expresou todo coa pedra, dende o humilde ao sublime, dende o berce ao cadaleito, dende os c¨ªrculos conc¨¦ntricos ¨¢ escaleira helicoidal, dende o tr¨ªscele ao cruceiro.

E agora ven a tremenda met¨¢fora. A m¨¢is ambiciosa exposici¨®n da historia da arte galega, a Gallaecia Petrea, con 341 pezas senlleiras, o nunca visto en conxunto, unha colleita de 76 expertos que abrangueron o territorio que vai do Douro ao Cant¨¢brico e do Navia ao Atl¨¢ntico, que percorre os tempos dende o megal¨ªtico ¨¢ arte m¨¢is contempor¨¢nea, esa magna exposici¨®n, a Galicia da Pedra, est¨¢ a ser un fracaso na asistencia de p¨²blico. Nos seis mil metros cadrados dispostos na Cidade da Cultura de Santiago, hai m¨¢is pedras que xente.

Galicia no tempo, que tivo por espazo San Marti?o Pinario, foi a ¨²nica mostra de magnitudes compar¨¢beis. Unha superproduci¨®n cultural organizada dende o Poder que atraeu multitudes. Tam¨¦n Gallaecia Petrea deber¨ªa estar a rebentar de xente, veci?anza ou visitantes. Nin ningu¨¦n dos que aqu¨ª vivimos nin ningu¨¦n de paso en Galicia deber¨ªa perder estar oportunidade de ver nun mesmo espazo esta historia inesquec¨ªbel de paix¨®n e amor pola pedra.

A pregunta ¨¦, pois, por que este monumental fracaso? A gran exposici¨®n vomita unha met¨¢fora: non hai canteiros neste Goberno, non saben mover unha pena redonda.

Hai unha boa idea, mais non hai un Goberno que crea nela. Como ocorre en moitos outros eidos, hai bos profesionais, hai xente que fai de xeito excelente o seu traballo. Mais o reloxo do Poder est¨¢ estragado. Non se cre no que se fai. Non se cre nin nas pedras!

Gallaecia Petrea deber¨ªa difundirse polo seu valor cultural. Mais hai unha primeira obriga: deber¨ªa render polo investimento feito. Mais este Goberno ten un problema que o petrifica: est¨¢ afeito a desfacer, a s¨²a ollada sobre o propio ¨¦ negacionista. As¨ª que, cando ten de ser positivista, non lle sae. Non saben. Est¨¢n petrificados.

? unha sorte ser un pa¨ªs de pedra, o que ¨¦ unha desgraza ¨¦ estar petrificado. Aqu¨ª est¨¢n petrificados todos os reloxos. O Goberno petrificado. A Econom¨ªa petrificada. O Pensamento petrificado. A xente comeza a bulir, est¨¢ inquieta entre as pedras. Reb¨¦lase contra este afundimento programado, contra a ditadura do absurdo. ? como se afogasen o pa¨ªs enteiro nunha ba?eira, despois de tanto achicalo. A xente ten o instinto de supervivencia, quere rexurdir, sa¨ªr desta calella sen sa¨ªda. Mais hai un problema: tam¨¦n a Esperanza est¨¢ petrificada.

Poder¨ªamos dicir: hai unha oposici¨®n. Se o Goberno est¨¢ petrificado, pois que ve?an outros canteiros. Os mellores canteiros eran os que mellor mov¨ªan as pedras m¨¢is grandes nas posici¨®ns m¨¢is complexas. Mais non o fac¨ªan turrando. Sab¨ªan movelas con rodeiros e empuxando, unidos, con sentido, con sutileza, coa xema dos dedos. O Goberno est¨¢ petrificado, e na Oposici¨®n anda cadaqu¨¦n coa s¨²a pedra, cadaqu¨¦n coa s¨²a estatua ao lombo. Pol¨ªtico, escritor e militar, Cat¨®n O Vello (Marcio Porcio Cat¨®n) deixou unha fonda pegada no mundo cl¨¢sico pola s¨²a cr¨ªtica aos personalismos e a defensa das virtudes colectivas. Segundo conta Plutarco, pregunt¨¢ronlle nunha ocasi¨®n por que non ti?a a¨ªnda unha estatua na s¨²a honra e el respondeu:

-Porque prefiro que me pregunten por que non te?o estatua a que me pregunten por que a te?o.

Hai que ter conta das grandes palabras, m¨¢is nun intre de emerxencia como o que vivimos; ¨¦ unha irresponsabilidade patri¨®tica o ciscar esforzos alternativos e andar cadaqu¨¦n preocupado da s¨²a estatua. Nun libro moi recomend¨¢bel para despetrificarse, o titulado Pol¨ªtica para bufones (Una historia alternativa del poder y sus te¨®ricos), Pedro Gonz¨¢lez Calero lembra outra frase historia que acae ben ao que est¨¢ a pasar en Galicia. ¡°En pol¨ªtica, hai inimigos, inimigos mortais e compa?eiros de partido¡±.

Estamos petrificados, mais a historia vai veloz, l¨ªquida, como di Boeman, e mov¨¦monos, con pedras ou sen pedras, sobre unha moi fr¨¢xil capa de xeo. Galicia soubo dar en intres moi cr¨ªticos respostas alternativas. Lembren as mobilizaci¨®ns contra Xove nuclear, contra os Cemiterios radioactivos na Foxa Atl¨¢ntica, contra o Aldraxe auton¨®mico, contra o derrube da Industria Naval, lembren o Nunca M¨¢is... e lembren sobre todo a unidade sindical do pasado 19 de xullo. No medio de tanta subtracci¨®n, de tanto desacougo, o tesouro popular ¨¦ a uni¨®n solidaria. Deber¨ªa estar feita en pedra.