"Hai que ordear o territorio e as cabezas"

De pequeno, C¨¦sar Portela (Pontevedra, 1937), o arquitecto galego m¨¢is visible aqu¨ª e no estranxeiro, quer¨ªa ser mari?eiro ou director de cine. "Doeume moito a cabeza decid¨ªndoo, porque non sab¨ªa se os meus pais poder¨ªan pagar a carreira. Supo?o que a mi?a arquitectura itinerante ¨¢ beira do mar libera eses anceios".

Premio Nacional de Arquitectura pola Estaci¨®n de Autobuses de C¨®rdoba (1998) e impulsor con Gallego, Albalat pai ou Reboredo da creaci¨®n do Colexio de Arquitectos de Galicia, Portela fala do seu "mestre e amigo" Bar B¨®o. "O home lai¨¢base do que supo?¨ªa ter que redescubrir a pedra en Galicia a finais dos 60", di. O primeiro proxecto de Portela, a casa parroquial de Mar¨ªn, rematouse en 1969. Dous anos despois chegaron as c¨¦lebres casas para xitanos en Campa?¨®, nunha d¨¦cada na que constru¨ªu moitas vivendas unifamiliares.

"Cando en 1973 visitei as casas de Aldo Rossi en Borgo Ticino, el dic¨ªame que lle gustar¨ªa telas feito para os xitanos, non para a burgues¨ªa". Afirma entender a arquitectura como "un labor social", ¨¢ marxe dos xogos formalistas, e entende arquitectura galega como unha expresi¨®n "enchoupada dunha atm¨®sfera pr¨®xima que conecta o esp¨ªrito ao lugar". Hai cr¨ªticas m¨¢is ou menos visibles que falan da suposta monumentalizaci¨®n da s¨²a obra. Non se substentan no exemplo de Allariz, que levou premios por abrirse ao r¨ªo, nin noutras obras famosas coma o faro de Punta Nariga (1990), na Costa da Morte, onde colocou perpia?os curvos de ata 6 toneladas e 50 metros de altura. Si nos ecos do Cemiterio Mari?o de Fisterra (2000) ou no Museo do Mar vigu¨¦s, onde as paredes estucadas de verde non se poden usar como superficie expositiva.

"Se non tes inimigos, malo", di Portela. "Que ¨¢ xente que eu considero babosos sen criterio non lles guste, non me importa", espeta. "Funme traballar f¨®ra para amosar que o meu traballo non entende de capelas". F¨®ra de Galicia, os proxectos de Portela escoll¨¦ronse sobre todo en Andaluc¨ªa, Xap¨®n e Suram¨¦rica. Canto ¨¢s visitas de arquitectos, que antes poder¨ªan simbolizar Alonso ou Moreno Barber¨¢, di aprezalas "sempre e cando non ve?an vender a burra". "De Eisenman non falo porque eu falo dos meus defectos", di. "Non hai que ser un xenio, chega con facer o que a un lle gusta. O fodido ¨¦ cando os que m¨¢is traballan son os malos".

Portela lembra tam¨¦n as desfeitas do desarrollismo nos 80, e a desprotecci¨®n do casco vello vigu¨¦s ata hai ben pouco. "T¨¦?enme dito que son un radical, e ao tempo que non culpo a ningu¨¦n", conta. "Eu co?ezo a condici¨®n humana, e non falo s¨® das vellas protestas de canda as autopistas. ? no barco onde se ve o esforzo da tripulaci¨®n. Hai que ordear o territorio e tam¨¦n as cabezas, e non s¨® as dos pol¨ªticos".