Cando a periferia da periferia tam¨¦n se move

"O movemento brav¨² serviu, polo menos, para p¨®r en contacto xentes que adoraban a Mano Negra pero que non co?ec¨ªan a uns veci?os que tocaban nun grupo na aldea do lado m¨²sica inspirada pola banda de Manu Chao", xustifica Xurxo Souto, ide¨®logo d'Os Diplom¨¢ticos de Monte-Alto. Hai exactamente dez anos aparec¨ªa na r¨²a o primeiro n¨²mero da revista Brav¨² -"a publicaci¨®n que sae cando a situaci¨®n o require"-, integramente dedidada a reivindicar unha selecci¨®n galega de futbol. Comezaba o devalo e fase final dunha corrente cultural que nacera no cerne de Galicia en 1994.

"O primeiro congreso do brav¨², onde lle dimos nome, foi nunha parrillada de Chantada que se chamaba El caballero de Diana", lembra Souto, "pero os da zona dic¨ªanlle O Sistema, porque o propietario explicaba aos clientes a dieta: 'o sistema ¨¦ cocido no inverno e churrasco no ver¨¢n". Corr¨ªa o inverno e os asistentes peg¨¢ronlle ao cocido. A vila de Chantada seguramente ¨¦ o lugar que m¨¢is se achegue ao t¨ªtulo de epicentro do Brav¨². Naqueles tempos, un rapaz de Monterroso, a 25 kil¨®metros de distancia, que tiraba uns cartos da quiniela pod¨ªa gastalos nunhas vacaci¨®ns dun mes en Chantada. "En Chantada naceran Os Rastreros, que c'Os Impresentables de Vimianzo e n¨®s, da Coru?a, acendimos o tema brav¨²", realata a voz d'Os Diplom¨¢ticos.

Segundo o Dicionario Xerais da Lingua, "brav¨²" significa, entre outras cousas, "cheiro caracter¨ªstico de certos animais do monte e dalg¨²ns dom¨¦sticos coma o carneiro ou o castr¨®n". No entanto, o brav¨² non resultou un movemento exactamente rural. A contorna vilega e os barrios das cidades acolleron as hordas de rapaces que, a medio cami?o entre o punk e canci¨®n protesta dos 70, decidiron que a lingua galega serv¨ªa coma calquera outra para facer rock and roll. Para o respons¨¢bel do selo dixital A Regueifa, Noel Fe¨¢ns, "o brav¨² foi o que normalizou dunha vez por todas a lingua na m¨²sica". "Debemos estar orgullosos do brav¨² como un vasco est¨¢ do rock radikal ou un alem¨¢n do krautrock", non dubida.

A ollada do cr¨ªtico e xornalista Iago Mart¨ªnez am¨®sase, por¨¦n, contraria ao revisionismo positivo do movemento. "O brav¨²", opina, "foi unha nova volta de rosca ¨¢ idealizaci¨®n da cultura rural en Galicia, que exclu¨ªa o urbano, e tivo pretensi¨®ns totalizadoras de se estender tam¨¦n ¨¢ literatura". "O brav¨² fabricou unha imaxe do pa¨ªs esencialmente reaccionario", di. Mart¨ªnez puntualiza: "Talvez o ¨²nico positivo do brav¨² resultou o seu sentido l¨²dico e a constataci¨®n de que se pod¨ªa facer m¨²sica aqu¨ª para consumir aqu¨ª; iso ¨¦ o que aproveita do brav¨² a nova escena musical galega".

A xornalista Mar¨ªa Y¨¢?ez, daquela directora do portal Brav¨².net, fala da "confluencia inevit¨¢bel entre o a¨²xe do folk e a cultura rock" que desembocou no movemento. "Nos anos 90, en Galicia, o folk e o punk ti?an o mesmo p¨²blico", asegura. Y¨¢?ez lembra "o labor te¨®rico de Xurxo Souto" que armou "un colorario de ideas que axuntou persoas das vilas, dos barrios, das aldeas" e potenciou "a cuesti¨®n da autoestima e un certo proceso de descolonizaci¨®n mental". "Para min, o grunge, Tarantino e Os Diplom¨¢ticos estaban, en 1994 ou 1995, no mesmo barco", concl¨²e.

O brav¨² comezou a esmorecer antes da mudanza de s¨¦culo. Aquel "vive ¨¢s presas e morre mozo" do t¨®pico rock semellou guiar a experiencia rururbana do brav¨². O "bonito cad¨¢ver" que coroa o axioma semella f¨®ra de discusi¨®n. Os consultados coinciden en rescatar o legado fonogr¨¢fico da xeraci¨®n. Noel Fe¨¢ns analiza con contundencia: "Absolutamente todos os discos brav¨² par¨¦cenme imprescind¨ªbeis, de ?rguete! de Xenreira a Avante toda! d'Os Diplom¨¢ticos, de Galician people speak galego de Yellow Pixoli?as a O verme homicida de Skornabois". Para Mar¨ªa Y¨¢?ez, o terceiro traballo de Diplom¨¢ticos, Avante toda!, condensou a madurez da xeira brav¨². O escritor Santiago Jaureguizar, cabeza vis¨ªbel do que quixo denominarse "literatura brav¨²", comenta como adoito regresa aos longos de Rastreros, Diplom¨¢ticos ou Skornabois. O propio Xurxo Souto enorgull¨¦cese do realizado: "O brav¨² demoleu apriorismos e deixou ¨¢ vista que se pode facer algo con personalidade desde a periferia da periferia". "O brav¨² rematou porque se perdeu a tensi¨®n inicial", segue Souto. Para Mar¨ªa Y¨¢?ez, nada dura toda a vida. Pero Iago Mart¨ªnez fala da non viabilidade dun proxecto cultural en Galicia que non conte coa importancia das cidades.