"Hai historias, non hai x¨¦neros"

Tras obter o Premio Xerais de novela 2005, Herba moura de Teresa Moure f¨ªxose merecente doutros galard¨®ns que a converteron na obra m¨¢is premiada da literatura galega. Axi?a chegar¨¢ ao p¨²blico Benquerida cat¨¢strofe que, malia non ser a segunda novela da escritora (pois xa publicara no 2004 A xeira das ¨¢rbores), s¨ª esperta as t¨ªpicas expectativas de toda segunda obra dun artista consagrado. Ela confesa non ser moi consciente de tales expectativas, pero di que non lle importan porque Benquerida cat¨¢strofe "non ¨¦ m¨¢is que algo que forma parte do proxecto xeral das cousas" que quere escribir. Preguntada por como viviu todo aquel rebumbio, a escritora retruca: "Vivino pouco, porque mante?o unha certa distancia cos medios, o que fai que moitas veces non me entere do que se di ou do que me fan dicir; houbo alg¨²ns incidentes desagradables e coido que non sempre ben intencionados pero penso que malia tanto valor como lle damos ¨¢ opini¨®n que crean os medios, a xente non lle fai tanto caso e cando fala comigo fala da obra, nunca do que din os medios". Sentiuse utilizada Teresa Moure e, pola contra, cre que ela non foi quen de utilizar a peaxe medi¨¢tica que implicaba o ¨¦xito en beneficio de determinadas causas coas que est¨¢ comprometida "a¨ªnda que a certos colectivos m¨¢is alonxados do poder como o das mulleres o simple feito de que unha muller co?ecida puxese voz ¨¢s s¨²as ideas, xa lles parec¨ªa abondo". "Pero eu non tiven unha sensaci¨®n tan positiva, sen¨®n m¨¢is ben a dunha buguina que se arrecunchaba sent¨ªndose atacada polo que dic¨ªa ou non dic¨ªa, fac¨ªa ou non fac¨ªa", di.

"Voltarei ao ensaio, e seguramente axi?a. ? probable que sexa o pr¨®ximo que faga, xa levo un tempo pens¨¢ndoo"

"Os medios non son un bo lugar para algu¨¦n que quere escribir. Son m¨¢is un ¨¢mbito de limitaci¨®ns que de liberdade"

"Quer¨ªa provocar en quen me lea o af¨¢n de buscar o transexual que todos levamos dentro, ese outro sexo que sempre est¨¢ a¨ª"

"O que me interesan son as ideas, e cando novelas non traballas s¨® con personaxes, sen¨®n que estes te?en un sustento de ideas"

Teresa Moure est¨¢ convencida de que as persoas que a len "vano facer sen prexu¨ªzos e sen preconceptos". "O que si me interesa ¨¦ rachar con ese estereotipo de que eu son unha escritora que trata temas de muller, dende unha perspectiva determinada que se repite, e que ¨¦ a que o p¨²blico quere". A s¨²a nova novela ten unha xenealox¨ªa complexa, que confirma esa idea de que Benquerida cat¨¢strofe ¨¦ unha sorte de cap¨ªtulo do libro que Moure quere escribir ao longo da s¨²a vida literaria: "Este texto empeceino antes de saber que ga?ara o Xerais, e interrumpino tras a que se montou daquela. Despois foi rescrito, non retomado e modificado sen¨®n rescrito por completo; xa que logo, agora c¨²stame definir cales eran as mi?as metas naquel momento, en todo caso si te?o claro que non quer¨ªa redundar nun certo tipo de personaxe, para min era moi importante partir de cero porque esta novela non ¨¦ para nada Herba moura II".

Que ¨¦ logo Benquerida cat¨¢strofe?: "Pois un texto co que pretendo animar aos lectores e lectoras a preguntarse pola s¨²a identidade sexual, porque en literatura o tema da orientaci¨®n sexual ¨¦ relativamente frecuente, pero o da identidade non o ¨¦ tanto. Quer¨ªa provocar en quen me lea o af¨¢n de buscar o transexual que todos levamos dentro, ese outro sexo que sempre est¨¢ a¨ª e que ¨¢s veces se materializa m¨¢is cando estabelecemos relaci¨®ns amorosas cunha nova persoa. O proxecto insp¨ªrase en determinadas correntes filos¨®ficas, como Judith Butler e o pensamento queer, e nesa fermosa idea de que todas somos raras e de que, fronte ¨¢ obriga de vivir consonte os roles de muller ou de home, pode haber tantas identidades sexuais como individuos".

Unha vez m¨¢is na obra de Moure, a reivindicaci¨®n da alteridade, que seguro est¨¢ a percibir na s¨²a condici¨®n de escritora galega no resto do Estado, onde tanto ¨¦xito est¨¢ a ter, e onde parece que o feito de verse singularizada primeiro como escritora e logo como feminista fai que fique nun segundo plano a s¨²a identidade galega. Quizais iso lle permita beirear o risco de verse adscrita a ese cupo auton¨®mico no que parecen estar encadrados outros co?ecidos escritores galegos. Secomas¨ª, a escritora confesa cunha prudente satisfacci¨®n: "Non apreciei nos lectores de f¨®ra un grao de co?ecemento do que estamos a facer os escritores galegos inferior ao que te?en do que fan os escritores do resto do Estado ou a que te?en os propios lectores galegos, ¨¦ dicir, que si est¨¢ ben contado por a¨ª adiante o que n¨®s estamos a facer".

Como ensa¨ªsta, Teresa Moure aborda temas de m¨¢xima actualidade e consegue chegar a p¨²blicos que non le ensaio habitualmente. Finalista do Premio Ram¨®n Pi?eiro con Outro idioma ¨¦ posible, far¨ªase co galard¨®n grazas a A palabra das fillas de Eva, a¨ªnda que a escritora confesa "non crer moito nos x¨¦neros". "Cando escribo m¨®vome con comodidade entre eles como algu¨¦n que simplemente escribe. A min o ensaio g¨²stame moito porque penso que ¨¦ necesario, nun pa¨ªs que est¨¢ vivo, que haxa persoas que expresan ideas novas. Por outra banda, o que me interesa son as ideas e, cando novelas, non traballas s¨® con fici¨®n ou con personaxes, sen¨®n que estes te?en un sustento de ideas detr¨¢s, polo tanto entendo que escribir novela ou ensaio non son oficios moi distintos. Dende logo, voltarei ao ensaio, e seguramente axi?a. ? probable que sexa o pr¨®ximo que faga, xa levo un tempo pens¨¢ndoo".

Unha relaci¨®n tan promiscua cos x¨¦neros ti?a que levar ¨¢ escritora a explorar outros territorios: rematou nestes d¨ªas "un gui¨®n cinematogr¨¢fico que poder¨ªa converterse nunha obra de teatro", un x¨¦nero que tam¨¦n lle interesa. "Xa che digo que non fago distinci¨®ns, vexo os x¨¦neros como medios para chegar, e esta historia que acabo de crear v¨¦xoa m¨¢is en movemento, no cine ou no teatro. Hai historias, non x¨¦neros".

Tam¨¦n hai lectores. Para quen escribe hoxe, que xa ten tantos lectores, Teresa Moure?: "Nin siquera agora podo escribir para os meus lectores porque, a¨ªnda que os co?ezo, co?¨¦zoos como lectores doutro texto, a¨ªnda que si que o fago para un Ti ideal co que en certa maneira me identifico, pero non hai algo as¨ª como un p¨²blico abstracto e global que sexa o meu p¨²blico". Endeb¨¦n, a escritora vive decote experiencias que revelan lectores cada vez m¨¢is identificados con ela: "O outro d¨ªa nun relatorio que pronunciei, un home que asist¨ªa entre o p¨²blico interveu ao final para dicir que se sent¨ªa moi ben representado por min, que era a voz da s¨²a disidencia. Engaioloume esa sensaci¨®n de poder chegar a algu¨¦n a trav¨¦s da escrita".

Como lectora, confesa que lle sucedeu: "Algo curioso: a medida que os cr¨ªticos me iades etiquetando, eu aprofundaba no que hab¨ªa detr¨¢s desas etiquetas e cada vez l¨ªa m¨¢is mulleres feministas porque tentaba formarme unha opini¨®n sobre todo iso, xa que foi un proceso que se iniciou desde f¨®ra. Sempre fun unha lectora voraz e agora leo con m¨¢is ansia, a¨ªnda que de maneira distinta dende que son algu¨¦n que publica, percibo matices e sinto que podo comprender mellor ¨¢ autora, porque leo preferentemente autoras e literaturas reivindicativas. Ag¨¢s cando estou concentrada na escrita: ent¨®n non podo ler porque son unha esponxa e o absorbo todo; ademais, se leo cando escribo, non estou moi concentrada, non son unha boa lectora".

Eses ciclos creativos te?en que ver "cunha cuesti¨®n profesional e de ritmo de vida, de se te?o moitas obrigas.... Nesas etapas fago cousas pero non podo abordar un proxecto porque ese proxecto me arrastra e podo esquecelo todo, horarios, todo. E a¨ªnda que cando escribo procuro levar unha vida normal, si se me vai moita enerx¨ªa na escrita e a literatura non me permite facer en condici¨®ns outras cousas como dar unha clase".

Moi solicitada polos medios de comunicaci¨®n, sorprende que Teresa Moure rexeite as ofertas que se lle fan para colaborar neles: "Non son un bo lugar para algu¨¦n que quere escribir, xa que son m¨¢is un ¨¢mbito de limitaci¨®ns que de liberdade, a¨ªnda que permiten manter moi viva a relaci¨®n cos lectores. Pero eu te?o pouco tempo para escribir, te?o moitas obrigas e prefiro mergullarme en proxectos de m¨¢is amplo alento ca malbaratar ese tempo en textos funxibles como os que demandan os medios".

Teresa Moure sabe que o discurso dos medios, reducionista de seu, vai argallar un eslogan para definir Benquerida cat¨¢strofe que ¨¦ "unha teor¨ªa sobre o amor verdadeiro". A ela gustar¨ªalle que ese eslogan fose, nada m¨¢is e nada menos, "Tes que lela".