105 curtas para mudar as longas

Que se deixase de esixir o apoio dunha produtora para acceder a subvenci¨®n axudou. Que sexan comisi¨®ns independentes as que aval¨ªan os proxectos, tam¨¦n. En 2006, cun orzamento de 510.000 euros s¨® para curtas, Cultura subvencionou 69 dun total de 105 t¨ªtulos, cun crecemento do 60% con respecto a 2005. M¨¢is do 90% da produci¨®n foi realizada por creadores individuais.

Entre eles Pablo Mill¨¢n, que produce, guioniza, dirixe, monta e comp¨®n m¨²sica. O conxuro (2006), a s¨²a curta de animaci¨®n en 3D, foi premiada en festivais de Xap¨®n, Turqu¨ªa e Inglaterra sen subvenci¨®n previa. Para facer a m¨¢is recente Longo sendeiro de pedra percorreu toda Galiza e acabou editando un traballo de reflexi¨®n filos¨®fica no ronsel da fotograf¨ªa por intervalos, pero filmando pedra. O arous¨¢n, que v¨¦n das Belas Artes, considera "arcaico" o celuloide: "Se a curta s¨® ¨¦ pr¨¢ctica para a longametraxe desaprov¨¦itanse as s¨²as posibilidades, que son ¨²nicas".

"No cine galego falta un relevo desde un discurso visual contempor¨¢neo"

Pola contra, ?lex Sampaio (Lal¨ªn, 1978), director de Alzheimer ou La buena caligraf¨ªa, pensaba adicarse ao cine "con oito anos". "Se se estandarizara a produci¨®n de curtas a nivel de exhibici¨®n e distribuci¨®n, un poder¨ªa pensar en vivir delas", di. Os 7.500 euros do premio do certame Pata Negra de Guijuelo son parte dos ingresos perdidos. "De 25 premios debimos cobrar a metade", calcula. Responsable de direcci¨®n de Terra de Miranda, a serie da Galega, en xullo comezar¨¢ a rodar en Barcelona a s¨²a primeira longa, La sombra del misterio (Continental-Oberon), en formato TV-Movie. A comezos de 2008 hase p¨®r con La pensi¨®n, o seu deb¨² autoral.

"Hai historias que non se contan en d¨²as horas e hainas que exceden os 10 minutos", di o compostel¨¢n Jairo Iglesias, de 21 anos, seducido na primeira adolescencia pola Tesis de Amen¨¢bar. O autor de Cicatrices (unha terapia de grupo con tres personaxes) e Retrato, co amor polo medio, presenta o luns o trailer d'A rosa dos ventos, ambientada na Costa da Morte.

As axudas para creaci¨®n en soporte dixital son outro dos cambios. Nos inicios, cando Mario Iglesias, Jorge Coira ou Alber Ponte a¨ªnda non xuntaban dez curtas, a ¨²nica mostra especializada era a de Vilagarc¨ªa e a secci¨®n das xornadas do Carballi?o. Tras o certame de Noia (1998) e o nacemento en 2002 do Festival de Cans, que s¨® admite produtos galegos, abr¨ªronse novos espazos en Redondela, Tui, Santiago, Ribadeo, Oleiros, Bueu e Vigo (en maio). O responsable de comunicaci¨®n de Cans, Mois¨¦s ?lvarez, apela ao sentido com¨²n: "Ser¨ªa interesante acadar un certo grao de especializaci¨®n para non pis¨¢rmonos".

A¨ªnda que todo depende da produci¨®n ( "vai gravar cunha c¨¢mara mini-DV ou HD ao S¨¢hara e xa ver¨¢s", di Sampaio), hai tempo que o abaratamento dos custos e a maior mobilidade dos equipos converteron "o so?o en realidade". A maior competencia (cun ordenador e unha videoc¨¢mara chega) elevar¨¢ a calidade media das historias, malia os cabos soltos. Mill¨¢n pensa que se subestima "un pouco" ao p¨²blico: "Vexo certo sectarismo en moitos festivais estatais, un pouco conservadores".

Para Susana Rei (Pontevedra, 1966), entre Levante e Galiza, desde Chano Pi?eiro falta no cine galego "un relevo desde un discurso visual contempor¨¢neo". Premiada en Xap¨®n por Salvem el Bot¨¢nic. Recuperem Ciutat (1996), ese mesmo ano comezou a traballar nos departamentos de arte de A los que aman e Los lunes al sol. Na s¨²a primeira curta galega, Cousas do Kulechov (2006), imaxina unha invasi¨®n b¨¦lica das costas galegas e monta ironicamente, coas coseduras ao aire, unha historia que o verifique. "Preoc¨²pame ver como nos manipulan", sinala.

Rei levou tam¨¦n a direcci¨®n art¨ªstica d'O ladr¨®n de bonecas (2005), do compostel¨¢n Fernando Cortizo, unha das referencias da animaci¨®n galega canda Juan Pablo Etcheverry, autor d'A flor m¨¢is grande do mundo, a partir do conto de Saramago. "Se falamos do nivel galego en animaci¨®ns stop-motion

[con imaxes fotogr¨¢ficas que imitan o movemento de obxectos est¨¢ticos], estamos ¨¢ altura de calquera en Espa?a", di.

Para Juan Lesta, o cambio na xesti¨®n das axudas foi "radical". O coru?¨¦s, de 35 anos, pasa longas tempadas en Barcelona, onde simultanea a docencia coa videocreaci¨®n e as instalaci¨®ns urbanas para a s¨²a produtora, Esferobite. En 2002 ensinoulle alg¨²ns dos seus traballos a Manolo Mart¨ªnez, o cantante de Astrud, e acabou dese?ando a imaxe de Gran Fuerza, o segundo disco do grupo catal¨¢n. "En Galiza houbo unha seca de tendencias grand¨ªsima despois dos 80", di. "Se falamos de formatos experimentais, semella que a TVG a¨ªnda paga as gaitas, cando lles chegaba con apoiar de cando en vez alg¨²n proxecto arriscado".

Desde outra xeira, Ricardo Llovo, que s¨® rematara a carreira de Imaxe cando se enleou co defunto Antonio Blanco na direcci¨®n de La matanza can¨ªbal de los garrulos lis¨¦rgicos (1993), aporta unha distancia preventiva: "Audiovisual galego haino. O que case non hai ¨¦ cine".