O teatro pacta sobre si mesmo

O primeiro Plan Galego das Artes Esc¨¦nicas, que entrar¨¢ en vigor o 1 de xaneiro, est¨¢ sendo debatido por arriba e por abaixo. Cultura presentou o borrador en xu?o. Sesenta persoas relacionadas coa escena galega, convocadas daquela para introducir modificaci¨®ns no primeiro texto (non acudiron todas), volver¨¢n sentar cos pol¨ªticos despois da Feira Galega das Artes Esc¨¦nicas, a finais de outubro. Para ent¨®n xa haber¨¢ compromisos orzamentarios e prazos de execuci¨®n, segundo afirma Miguel Mart¨ªn, director do Instituto Galego de Artes Esc¨¦nicas e Musicais (IGAEM).

Sen un diagn¨®stico oficial do sector, s¨¢bese que m¨¢is da metade dos traballadores non cotizan por riba do salario m¨ªnimo interprofesional. Ou que s¨® unha empresa, Emedous, foi constitu¨ªda orixinalmente como distribuidora teatral, nun sector onde son directores e actores os que a maior¨ªa das veces publicitan as s¨²as obras. Ou que, ¨¢ parte dos 46 espazos da Rede Galega de Teatros e Auditorios, s¨® seis salas privadas programan teatro decote (galego ou non). Asemade, alg¨²ns dos ¨²ltimos grandes t¨ªtulos do teatro galego -de Vidal Bola?o a Manuel Lourenzo- son realmente dif¨ªciles de conseguir.

"A maior¨ªa dos sistemas empregados para subvencionar est¨¢n xa esgotados"

Manuel Vieites defende un "gran pacto" pola escena "esquecendo o partido pol¨ªtico"

Res¨²meo Ernesto Chao, agora protagonista d' As ¨²ltimas l¨²as, o ¨²ltimo espect¨¢culo de Lagarta Lagarta. "A produci¨®n esc¨¦nica en Galiza pasa polo apoio institucional". Desde outra xeira, Xocas L¨®pez (Emedous): "Tam¨¦n nos 80 as compa?¨ªas transportaban o material t¨¦cnico, e agora al¨²gano. Pero o cami?o da profesionalizaci¨®n hano transitar todas". Francisco J. Sanjiao, profesor de Econom¨ªa Aplicada en Compostela e autor de Todo o mundo a escena! (Tris Tram), leva un retrouso cl¨¢sico ao seu terreo. Se a sa¨²de do teatro reflicte o estado dunha cultura, "a sa¨²de do mercado teatral amosa cal ¨¦ a sa¨²de do sistema econ¨®mico dun pa¨ªs", afirma. "A maior¨ªa dos sistemas utilizados para subvencionar o teatro galego esgot¨¢ronse", di Sanjiao, que ve no plan un intento de facer que o teatro "sexa visible por si mesmo e ga?e independencia con respecto ¨¢ Administraci¨®n". E matiza: "Non hai que ser hip¨®critas, porque case todo est¨¢ subvencionado, pero o teatro v¨¦ndese moi mal porque ¨¢s veces ¨¦ coma se se impuxese como aforismo algo as¨ª como somos moi importantes e hai que axudarnos". A transversalidade do plan ¨¦ dobre, e afecta ¨¢ dimensi¨®n sociocultural das actividades esc¨¦nicas. Unha das li?as do plan toca ensino, asociacionismo, formaci¨®n continua, promoci¨®n nos medios de comunicaci¨®n p¨²blicos, empresas e traballadores. A outra deber¨ªa involucrar a Educaci¨®n, Industria, Traballo, Vicepresidencia, RTVG, universidades, concellos, deputaci¨®ns e entidades financeiras. "? un plan de todo o Goberno galego", insiste Mart¨ªn.

Os f¨ªos abertos da escena galega, desde a reforma do Centro Dram¨¢tico ¨¢ fidelizaci¨®n das caixas do pa¨ªs, tradicionalmente afastadas da produci¨®n galega, constan no plan entre os temas pendentes de precisar. A respecto do CDG, a actual responsable, Cristina Dom¨ªnguez, reco?ece a necesidade dunha reforma "para axilizalo". "Ao mellor todo est¨¢ pensado en cuesti¨®ns de administraci¨®n, pero non de creaci¨®n". Polo medio f¨¢lase da creaci¨®n dun novo Centro de Documentaci¨®n Teatral, que formar¨ªa co chamado Centro de Recursos T¨¦cnicos e Art¨ªsticos na futura Cidade da Cultura.

Para Vicente Montoto, presidente da Asociaci¨®n de Actores e Actrices de Galicia, o borrador incl¨²e de seu "algunhas das demandas hist¨®ricas do sector, como a consecuci¨®n dun convenio colectivo". "Tam¨¦n se fixan alg¨²ns compromisos orzamentarios que melloran as dotaci¨®ns econ¨®micas". Se a partida en 2005 era de 695.000 euros para produci¨®n e distribuci¨®n, en 2008 pret¨¦ndese contar cun fondo de 1,2 mill¨®ns, ata triplicar, en 2011, as axudas existentes antes do cambio pol¨ªtico.

Celso Parada, de Escena Galega, que agrupa a 28 compa?¨ªas do pa¨ªs, agradece tam¨¦n a preocupaci¨®n pola estabilidade laboral. "? un plan ambicioso, pero a¨ªnda non se pode adiantar nada". Tras as cortes¨ªa, actores e compa?¨ªas levan a cuesti¨®n m¨¢is al¨¢, cara ¨¢ futura Axencia Galega das Industrias Culturais (Agadic), que substituir¨¢ o IGAEM. Esixen presenza "nos ¨®rganos reitores" da Agadic. Pero a Agadic, cuxo nacemento se programou canda o plan esc¨¦nico, ter¨¢ que esperar. Ningu¨¦n o confesa en formato xornal¨ªstico, pero o temor -a m¨²sica medrou nas partidas do IGAEM desde unha total orfandade inicial- ¨¦ que o peso do teatro na futura axencia se reduza. Para

Gustavo Pernas (?ncora), un dos grandes dramaturgos galegos, a actual versi¨®n do plan est¨¢ "m¨¢is preto da animaci¨®n que dun plan de profesionalizaci¨®n do sector"

Da ambici¨®n a¨ªnda et¨¦rea do plan d¨¢ mostra un dos puntos do apartado destinado a potenciar e promover as industrias vinculadas ¨¢s artes esc¨¦nicas en Galiza: "Establecer criterios de selecci¨®n dos proxectos subvencionados que primen os niveis de distribuci¨®n, especialmente no exterior, a captaci¨®n de p¨²blicos e as estruturas empresariais consolidadas, especialmente no relativo ¨¢ plantilla de persoal".

Os datos de asistencia de p¨²blico aos espect¨¢culos esc¨¦nicos galegos son p¨²blicos desde finais de 2005. Na ¨²ltima convocatoria de axudas, asistencia e valoraci¨®n do p¨²blico pesaron sete puntos sobre un baremo de 100 na concesi¨®n de axudas ¨¢ produci¨®n. "Se a asistencia de p¨²blico non ten incidencia sobre ningu¨¦n, nunca imos ter p¨²blico", di Miguel Mart¨ªn.

A ambici¨®n ter¨¢ que concretarse tam¨¦n no caso do ensino, que se beneficiar¨ªa da posible inclusi¨®n no novo bacharelato, a nivel estatal, dunha materia troncal de artes esc¨¦nicas. Manuel Vieites, director en Vigo da Escola Superior de Arte Dram¨¢tica, valora o "reequilibrio" entre as diferentes formas de expresi¨®n art¨ªstica. A parte da danza -o Centro Coreogr¨¢fico Galego naceu nesta lexislatura-, formas esc¨¦nicas menos lexisladas no seu nomencl¨¢tor actual, coma o novo circo, est¨¢n tam¨¦n presentes na primeira escritura do plan. Vieites defende un "gran pacto polo teatro, esquec¨¦ndonos incluso do partido pol¨ªtico".

Os cr¨ªticos comparten a necesidade de xerarquizar medidas. "Por primeira vez se concibe a pol¨ªtica teatral dun xeito non centrado nas subvenci¨®ns", destaca Dolores Vilavedra. Para Camilo Franco, "est¨¢ claro que a escena galega precisa dunha ferramenta de organizaci¨®n e an¨¢lise que rendibilice en termos sociais o esforzo da xente. Quero supo?er que o horizonte do plan ¨¦ ese".