"O teatro debe buscar espectadores, non consumidores"

"Hai unha certa confusi¨®n", sinala a directora de Sarabela Teatro, a prop¨®sito da enxurrada normativa que comezar¨¢ coa inminente presentaci¨®n do primeiro Plan Galego das Artes Esc¨¦nicas. Cu?a, que agarda que o peso do teatro na futura Agadic "non se reduza", fala por primeira vez desque abandonou a direcci¨®n do Centro Dram¨¢tico.

Pregunta. O caso de Sarabela non ¨¦ moi com¨²n. Tras 28 anos e 35 montaxes non te?en un espazo fixo, pero son unha instituci¨®n cultural en Ourense.

Resposta. Sarabela ¨¦ unha compa?¨ªa estable que produce, crea, forma, programa, distrib¨²e e xestiona. Tivemos que loitar tanto para recibir ensino que, ao final, convert¨¦monos en ensinantes. Non somos unha instituci¨®n, pero existen sinerxias, sentimos o apoio da veci?anza.

"A dependencia das instituci¨®ns favorece a intrusi¨®n e a intromisi¨®n"

"O teatro cumpre unha funci¨®n social. Est¨¢ subvencionado en toda Europa"

"Se aqu¨ª houbese teatro comercial, deber¨ªa estar en Industria"

P. M¨¢is da metade da xente que traballa no sector non supera o salario m¨ªnimo. Por onde empeza a profesionalizaci¨®n?

R. Todas as empresas deberan cumplir un c¨®digo de boas pr¨¢cticas, e urxe aplicar unha pol¨ªtica de fomento do emprego. Hai moi bos profesionais, o que esixe tam¨¦n m¨¢is profesionalizaci¨®n das pol¨ªticas culturais. O teatro non ¨¦ serializable como a musica ou o audiovisual. C¨®mpre que esteamos en mans de xestores culturais, non de m¨¢rketing.

P. Hai dirixismo?

R. En parte si. A dependencia real das instituci¨®ns favorece a intrusi¨®n e a intromisi¨®n. A vulnerabilidade econ¨®mica non debera limitar o dereito ¨¢ liberdade art¨ªstica. O dirixismo dificulta a aparici¨®n de novas formas, ou m¨¢is arriscadas, provoca estados let¨¢rxicos e perda de vitalidade. En certa medida est¨¢se dicindo que tipo de teatro hai que facer, e non se pode comisariar o gusto... Teatro de familia, por exemplo. E tam¨¦n se lles est¨¢ dicindo aos programadores que tipo de teatro e en que tempos programar. ?s veces hai improvisaci¨®n e falta de informaci¨®n e transparencia na organizaci¨®n de circu¨ªtos e programaci¨®ns especiais por parte do IGAEM e da Direcci¨®n Xeral.

P. A Rede Galega de Teatros ampliouse. Ampl¨ªase tam¨¦n a pol¨ªtica de cesi¨®n de espazos?

R. A Rede cumpre unha funci¨®n moi importante na potenciaci¨®n de p¨²blicos e na programaci¨®n. Estamos entre as nove autonom¨ªas con m¨¢is de 50 espazos, cun m¨ªnimo de cinco funci¨®ns por compa?¨ªa. Se houbese compa?¨ªas coxestionando os espazos, ao xeito por exemplo de Andaluc¨ªa, e os continentes fosen ademais fornos de creaci¨®n, as perspectivas de consolidaci¨®n ser¨ªan m¨¢is esperanzadoras.

P. Que lle parece, en li?as xerais, o primeiro plan esc¨¦nico galego?

R. ? important¨ªsimo que existan marcos legais para o desenvolvemento do sector teatral con obxectivos coherentes, tendo en conta as nosas necesidades e a nosa realidade... Tam¨¦n se nota que aqu¨ª non houbo Libro Branco do Teatro, como en Andaluc¨ªa ou Catalu?a.

P. Gustavo Pernas ou Eduardo Alonso dixeron que lles parec¨ªa un plan de animaci¨®n sociocultural.

R. E non lles falta raz¨®n, sobre todo nos dous primeiros eixos

[formaci¨®n e creaci¨®n e integraci¨®n das artes esc¨¦nicas na vida comunitaria].

P. Tam¨¦n se fala de primar, ¨¢ hora de subvencionar unha produci¨®n, os niveis de distribuci¨®n "especialmente no exterior". Tanta ambici¨®n ¨¦ tanxible?

R. Hai moito desequilibrio entre oferta e demanda. Depende do tipo de produto, do circu¨ªto, da feira ou festival, do tipo de mercado exterior... Para n¨®s, que adoitamos levar espect¨¢culos de formato mediano, sa¨ªr ¨¦ bastante dif¨ªcil. A tendencia debera ser ao intercambio, ao enriquecemento cultural interauton¨®mico e internacional. Non creo que sexa un exceso de ambici¨®n. Estamos en condici¨®ns de exhibir os nosos espect¨¢culos con toda dignidade.

P. Algo que paira no ambiente ¨¦ a reduci¨®n do peso do teatro na futura Agadic.

R. O certo ¨¦ que os recursos destinados ¨¢ m¨²sica, maxia e ¨¢ danza rexistran un incremento espectacular, mentres os dedicados ao teatro permanecen practicamente estancados. Na Rede Galega de Teatros, por exemplo, os programadores est¨¢n obrigados a contratar 16 espect¨¢culos de teatro, 14 de maxia, 14 de m¨²sica e 14 de danza... Espero que non se reduza o peso do teatro, xa que a s¨²a resistencia e a s¨²a aportaci¨®n diversificada e estrat¨¦xica -falemos por exemplo de normalizaci¨®n ling¨¹¨ªstica- veuse demostrando desde a predemocracia.

P. Por que aos teatreiros se lle botan en cara as subvenci¨®ns?

R. Os teatreiros contrib¨²en co IVE aos presupostos p¨²blicos con m¨¢is euros dos que a Administraci¨®n adica aos convenios de produci¨®n e distribuci¨®n. Cantas subvenci¨®ns recibe a prensa? O teatro cumpre unha funci¨®n social, cultural, art¨ªstica... Est¨¢ subvencionado en toda Europa. Coidado: a cultura hai que protexela porque ¨¦ un ben sociocultural, non porque sexa rendible. O teatro busca espectadores, non consumidores. Se houbese teatro comercial en Galiza, que ¨¦ case inexistente, ter¨ªa que estar en Industria, non en Cultura.

P. Deixou a direcci¨®n do CDG tras cinco meses. Non houbo cr¨ªticas pola s¨²a parte, pero a escusa alegada non fora un obst¨¢culo anteriormente.

R. Eu puxen unha ¨²nica condici¨®n para aceptar a direcci¨®n do CDG: o dereito ¨¢ reserva de praza docente, que ata a mi?a dimisi¨®n me foi reco?ecido polo tipo de nomeamento que inicialmente me fixo a Conseller¨ªa de Cultura e Deporte. Asum¨ªn o encargo e cumprino. Dimit¨ªn porque o 15 de febreiro de 2006 present¨¢ronme para asinar un novo contrato laboral de alta direcci¨®n que implicaba a perda da mi?a praza docente de sempre no IES n¨²mero 1 de Ourense; praza e profesi¨®n da que vi?a e ¨¢ que retornei porque, a diferenza doutras concepci¨®ns perversas, sempre asum¨ªn que aquel nomeamento para o CDG era encargo transitorio, un servizo cultural-p¨²blico fuxid¨ªo, nunca unha soluci¨®n persoal ou un remedio laboral de futuro. Foi doloroso, pero ineludible. E se anteriormente foi un obst¨¢culo ou non, prefiro non entrar.

P. Sentiuse arroupada publicamente pola xente do teatro?

R. Si, totalmente. Os foros en Internet fumegaban, e os compa?eiros dixeron tam¨¦n o que pensaban.

P. Que lle interesa m¨¢is do teatro actual?

R. A pluralidade de c¨®digos, a intertextualidade, a interespectacularidade... O teatro que d¨¢ resposta cr¨ªtica aos desaf¨ªos do noso tempo. A s¨²a teima, como dic¨ªa Artaud, ¨¦ a excelencia.

P. Que novos proxectos maquina arestora?

R. D¨¢me veleno, P¨¦ de sapo, ou Amor-te, cun equipo de alquimistas de primeira li?a. Criaturi?as vivas que nos movan e conmovan. Isto a curto prazo. A medio, arelamos ampliar as mostras e temos un proxecto precioso que a¨ªnda non podemos desvelar.

P. Citaba antes a Artaud. Apreza a¨ªnda o seu manual de actitudes?

R. Sen Artaud o teatro de hoxe non ser¨ªa o que ¨¦.