"Lenme os mozos e os adultos sen anteolleiras"

Non hai traza de soberbia en Agust¨ªn Fern¨¢ndez Paz un dos escritores m¨¢is prol¨ªficos da literatura galega, dos m¨¢is premiados e, a un tempo, dos m¨¢is queridos. Tampouco cando explica por que a publicidade editorial pode estabular aos autores por franxas de idade: "O neno do pixama a raias ¨¦ un libro infantil, e La sombra del viento ¨¦ xuvenil, pero como est¨¢n en colecci¨®ns para adultos...".

O pedagogo, membro fundador de Avantar e Nova Escola Galega, tornaba onte como pod¨ªa a traquinada do tel¨¦fono. Vi?a de Vilalba cando se enterou de que os dez relatos d'O ¨²nico que queda ¨¦ o amor, con ilustraci¨®ns de Pablo Auladell, mereceran o Nacional de Literatura Infantil e Xuvenil 2008. Afeito aos premios desde o Lazarillo de Contos por palabras (1991), xa levaba sete ou oito anos colocando un libro entre os finalistas do Premio Nacional. "O ano pasado estivera a¨ª Corredores de sombra, pero un premio sempre ¨¦ unha sorpresa". O nome de Fern¨¢ndez Paz ¨²nese ao de Paco Mart¨ªn, Xabier P. Docampo ou Fina Casalderrei no palmar¨¦s do premio estatal, que este ano, na modalidae de ensaio, tam¨¦n foi para Justo G. Beramendi.

"Como dic¨ªa Pessoa, os rid¨ªculos son os que nunca fixeron cartas de amor"

"Os formatos editoriais son os que son, e eu escoll¨ªn"

"Literatura xuvenil tam¨¦n ¨¦ 'A metamorfose', ou 'Baixo as rodas"

Pregunta. Por que escolleu o amor para fiar as historias do libro?

Resposta. Anaya fai cada ano un libro tem¨¢tico con varios autores, e a idea dese ano foi o amor ¨¢ lectura. A que me sa¨ªu foi esa historia de amor que abre o libro (Un radiante silencio). Ao tempo que desenvolv¨ªa esa historia de amor entre o libreiro e a executiva, vin que ti?a no fondo de armario do ordenador contos ¨¢ espera de quen sabe que... Alg¨²ns encaixaban. Sempre que fago contos debo ter un f¨ªo com¨²n.

P. Hai moitos puntos de vista, pero o azar que azouga os personaxes non ¨¦ precisamente l¨ªrico.

R. E que cantas facetas crueis non ten o amor... O libro ¨¦ por veces triste e melanc¨®lico, pero s¨® o feito de ter esa experiencia, ¨¦ algo remarcable na vida de calquera persoa. Como dic¨ªa Pessoa, os ¨²nicos rid¨ªculos son os que nunca escribiron cartas de amor. Logo est¨¢ a teima esta mi?a nos ¨²ltimos libros, como unha marca da casa. Un personaxe que permita introducir lecturas ou filmes.

P. As citas tam¨¦n axudan.

R. O libro ¨ªase chamar Sucos de b¨¢goas, como aquilo de Won Kar Wai en 2046, "todas as lembrazas son sucos de b¨¢goas". Pero lendo Neve, a novela de Orhan Pamuk, atopeime con esoutra reflexi¨®n [a que quedou como t¨ªtulo definitivo], que se axustaba m¨¢is. Sucos era s¨® amarga.

P. As historias de tempo e memoria, como a do coleccionista de mistos, son moi amargas.

R. Sempre digo que escribimos cos f¨ªos da vida. Se o que escribes ¨¦ aut¨¦ntico, sempre se escribe cos f¨ªos da vida. As experiencias ou viv¨ªchelas ou cont¨¢ronchas. Pero cando escribes, escribes; tes un vago proxecto do que queres facer. As reflexi¨®ns son a posteriori.

P. O premio danllo na categor¨ªa de literatura xuvenil, pero a editora portuguesa Nelson de Matos col¨®cao en ficci¨®n adulta. A¨ªnda lle preguntan por que se adica ¨¢ literatura xuvenil?

R. E Bromera, en catal¨¢, tam¨¦n o vai colocar en Ecl¨¦ctica, unha colecci¨®n o que se di adulta... A definici¨®n que eu fago de literatura xuvenil ¨¦ distinta ¨¢ que fai a xente. O Ulises non poder¨ªa selo, pero A metamorfose ou Baixo as rodas, si. A xente emp¨¦?ase en po?er marcos, e as li?as est¨¢n para rachalas. A literatura xuvenil ¨¦ aquela que poden ler tam¨¦n os mozos. Eu ch¨¢molles libros de fronteira. Xerais pensou publicar Aire negro nunha colecci¨®n para adultos, pero se eu fixese iso, ¨¦ posible que a mocidade non me lese. Se publico nunha xuvenil, lenme os rapaces e tam¨¦n os adultos sen anteolleiras. Nese aspecto son algo ut¨®pico.

P. Ata cando se manter¨¢n as franxas de idade da publicidade editorial?

R. Eu te?o que adaptarme ao que hai. O meu nome ¨¦ Skywalker, premio Barco de Vapor hai anos, conta a relaci¨®n entre unha nena e un indixente, e foi publicada nunha colecci¨®n para nove anos en diante. Que lle vou facer. Os formatos editoriais son os o que son, e eu escoll¨ªn.