A chorar a Obama!

"Unha pregunta aos xenerais: Como se derrota a un inimigo que quere suicidarse?".

Tr¨¢tase dun verso dun escritor fin¨¦s que escribe en lingua sueca. Un gran poeta, Claes Andersson, que a semana pasada andou por C¨®rdoba. Ese verso interrogante pertence a unha imprescind¨ªbel escolma de textos, Os estragos do tempo, que v¨¦n de publicar a colecci¨®n Cosmopo¨¦tica (Poes¨ªa Internacional). Hai cousas que prenden en n¨®s e durante d¨ªas non se nos van do max¨ªn. Ese ¨¦ o caso do perturbador verso de Andersson.

"Como se derrota un inimigo que quere suicidarse?".

Atopeime con Claes Andersson, coa s¨²a poes¨ªa, pouco despois das elecci¨®ns de marzo en Galicia. Daquela a revista mensual Tempos Novos dedicou gran parte do espazo ¨¢ an¨¢lise dos porqu¨¦s da, en principio, sorprendente derrota da coalici¨®n de esquerda que gobernaba Galicia e presid¨ªa Touri?o. Supo?o que a estas alturas xa ningu¨¦n se molestar¨¢ polo cualificativo de esquerda, despois de tanto que fuxiron del e despois do que poder¨ªa pasar ¨¢ historia como o Cuadrienio Inxenuo. Tam¨¦n Andersson ten alg¨²n poema sat¨ªrico dedicado ao inxenuismo: "Na mi?a loita contra o capitalismo / o capital est¨¢ do meu lado / (publicidade gratu¨ªta)".

Os partidos en Galicia f¨®ronse desprendendo de activos valiosos, nunha Inversi¨®n do M¨¦rito

Hab¨ªa naquel n¨²mero pasado de Tempos Novos moi interesantes traballos, en especial os asinados por Ferm¨ªn Bouza e Xan L¨®pez Facal, dous dos mellores cerebros de Galicia confinados durante moito tempo ao silencio. Fraga, nun dos seus episodios de Tuzarismo fixo todo o pos¨ªbel por estragar aquel magn¨ªfico obradoiro do pensamento e acci¨®n que foi Sodiga (a Sociedade para o Desenvolvemento Industrial de Galicia), e que puido ser o xermolo ideal para os posteriores e non sempre atinados ensaios de innovaci¨®n. E todo por que? Porque al¨ª estaban Camilo Nogueira e L¨®pez Facal. Mesmo nunha mostra de groser¨ªa presidencial (iso que volveu ser a ferramenta principal da dereita nas recentes elecci¨®ns), o enxe?eiro e economista Facal foi obxecto dun especial maltrato no Parlamento, cando era deputado, el que encarnaba a elegancia intelectual.

Xan L¨®pez Facal desapareceu da pol¨ªtica activa e dos espazos de exhibici¨®n p¨²blica. Exerce con brillantez na universidade e escribe de cando en vez en publicaci¨®ns especializadas traballos que non te?en perda e que po?en en evidencia o estrago de intelixencia que se est¨¢ a perpetrar neste pa¨ªs. Non hai m¨¢is que medir a calidade dun texto de Facal ou de Bouza cos que andan todos os d¨ªas a sentar doutrina en Galicia, repetindo, no fondo, o mesmo artigo dende hai anos. O caso ¨¦ que podemos ler os ensaios de Facal e Bouza, as¨ª como o mellor dietario do xornalismo galego, o de Bieito Iglesias, por mor dese esforzo milagroso que sup¨®n o manter Tempos Novos, que creou e dirixe Lu¨ªs Alv¨¢rez Pousa, e o extraordinario suplemento de libros que ¨¦ Protexta, que coordina Ana Salgado.

Galicia non ¨¦ un pa¨ªs conservador. Se antes era un t¨®pico, agora o ¨¦ m¨¢is. A comezar polo comportamento electoral. Vela¨ª con claridade os resultados das pasadas elecci¨®ns. A suma da esquerda supera en m¨¢is de 7.000 votos o conxunto do obtido pola dereita. ? dicir, se Galicia fose unha circunscrici¨®n ¨²nica, o resultado ser¨ªa favor¨¢bel ¨¢ anterior coalici¨®n de esquerda e galeguista (ou nacionalista) e s¨²a, a favor, ser¨ªa a maior¨ªa parlamentaria. A diferenza ser¨ªa esmagadora se non ocorrese a gran desfeita que est¨¢ na orixe da pregunta ao xeneral: "Como se derrota un inimigo que quere suicidarse?".

Una boa parte da esquerda, fose socialista, galeguista ou de esp¨ªrito libertario, respondeu ¨¢ pregunta ficando na casa. Os m¨ªnimos c¨¢lculos mostran que foron 70.000 (setenta mil!) votantes no caso do Bloque e 45.000 no do Partido Socialista de Galicia. Se non se producise esa sangr¨ªa electoral, hoxe haber¨ªa un goberno de coalici¨®n con moito m¨¢is respaldo que antes en Galicia e, tam¨¦n, polo tanto, con m¨¢is capacidade para afrontar medidas de protexer o benestar social e de ampliar a protecci¨®n medioambiental. Atenci¨®n ¨¢ desfeita que se nos v¨¦n enriba! ? incr¨ªbel que Galicia volva ao desleixo de esfarelar a administraci¨®n medioambiental, xustamente cando na ret¨®rica todo lles vai en falar de Obama. Se Obama v¨¦n a Galicia e ve o que se fixo en d¨¦cadas co urbanismo e co medio ambiente, o home t¨ªrase ao mar no Orz¨¢n ao estilo Aurelio Aguirre.

Non ¨¦ este o lugar nin o intre para remoer o pasado electoral. Como di o outro, a chorar a Obama! Mais si de subli?ar o baleiro anal¨ªtico que se produciu despois duns comicios tan significativos historicamente, e chamar a atenci¨®n sobre as excepci¨®ns, neste caso o traballo de Tempos Novos. En Galicia, e ¨¦ un dato obxectivo, hai unha grande desproporci¨®n na balanza medi¨¢tica. Esa realidade tan favor¨¢bel ¨¢ dereita non ¨¦ boa para unha sociedade aberta, nin para avanzar na innovaci¨®n en todos os eidos, tam¨¦n na econom¨ªa e no benestar social. Ademais de factores que non ¨¦ a ocasi¨®n repetir, hai nesa posici¨®n do conservadurismo medi¨¢tico unha cr¨ªtica ao valor mesmo de goberno de coalici¨®n -compartida, polo visto, por alg¨²ns pillos que viviron dela- fronte ao m¨¢is desex¨¢bel modelo de "maior¨ªa absoluta". Unha melancol¨ªa, en fin, de mando ¨²nico, de poder forte fronte ao modelo feble dos acordos bipartitos. En realidade, a coalici¨®n ¨¦ un xeito de goberno non excepcional, quizais o m¨¢is normal, e probablemente o m¨¢is efectivo. Depende, claro, de que os factores que deben sumar non se esforcen en restar, cousa que pasou en parte da experiencia galega e na que sobresa¨ªron alg¨²ns dos galos que agora cacarexan o contrario por todo canto gali?eiro son convidados.

Como estamos a ver que o factor humano ¨¦ decisivo, f¨®rmulas de goberno ¨¢ parte, hai un asunto que considero pertinente debater, especialmente na esquerda suicida, a¨ªnda que tam¨¦n na dereita, visto o frouxo goberno -en xeral- presentado por N¨²?ez Feij¨®o. Porque os partidos en Galicia se foron desprendendo de importantes activos valiosos, produc¨ªndose unha especie de Inversi¨®n do M¨¦rito. Est¨¢ claro que non son os t¨ªtulos, nin as carreiras, nin as investigaci¨®ns, nin a cualificaci¨®n profesional, as varas adoitadas de medir a calidade dun pol¨ªtico. Mais o que atopamos, pola contra, en demasiadas ocasi¨®ns, son os simples bur¨®cratas que non te?en outro m¨¦rito que o seu "cu de chumbo", o non moverse da cadeira.

Uns e outros. Os que est¨¢n en renovaci¨®n permanente e de xeito respons¨¢bel tentan estar ¨¢ altura da esixencia dos tempos para rexer con eficacia o eido p¨²blico, mais tam¨¦n os que te?en vocaci¨®n burocr¨¢tica e estar¨¢n a¨ª, no poleiro, cando chegue o Xu¨ªzo Final, uns e outros, digo, deber¨ªan tomarse a molestia de ler e saber quen ¨¦ Claes Andersson. Porque, entre outras cousas, este activ¨ªsimo psiquiatra, comprometido coas causas todas que pode, foi durante nove anos un moi ministro de Cultura en Finlandia. Deixouno porque o coraz¨®n xa non quer¨ªa m¨¢is ministerio. E a¨ªnda por riba, ¨¦ un dos grandes poetas do noso tempo. Un loitador contra o silencio: "Non creas que medra nada no interior do silencio, ag¨¢s o silencio dos silencios".