Faraldo, un cometa na revoluci¨®n

? inverno no 1840 e as r¨²as de Santiago imaxin¨¢molas de pedra mollada e brillante. A cidade ¨¦ un recipiente encerrado a presi¨®n, sometida a unha tensi¨®n entre as ideas reaccionarias do Arcebispado e as ansias liberais dos intelectuales conspiradores. Polas r¨²as cami?a un mozo b¨¦bedo das s¨²as propias ansias. Antol¨ªn Faraldo ¨¦ un xove con fortes vivencias relixiosas e cunha paix¨®n por fundir o mundo e, dese xeito, recrealo.

Naceu no ano 1822 en Betanzos, fillo dunha nai moi p¨ªa e dun escribano que acudiu coa s¨²a familia a Compostela na procura de m¨¢is traballo. Antol¨ªn cursou estudos de medicina, filosof¨ªa, f¨ªsica, grego... Aquel esp¨ªritu dirix¨ªse cara todos os lados procurando sa¨ªr de si e alcanzar o mundo. Encontrar¨¢ o seu cami?o a partir dese ano 1840 at¨¦ rematar nun estoupido coa Revoluci¨®n de 1846. O momento da transformaci¨®n comeza agora que se xunta con outros mozos intelectuais con preocupaci¨®ns c¨ªvicas coma el e fundan a Academia Literaria. Todos eles est¨¢n inspirados polas ideas liberais e comeza a remoerlles a preocupaci¨®n polos males do pa¨ªs. A Academia ¨¦ o berce da Galiza como pa¨ªs, con eles nace unha corrente cultural e pol¨ªtica, o galeguismo, que os seus creadores formulan baixo o nome de "provincialismo". O que nos demais compa?eiros desa instituci¨®n eran ideas e ideais en Faraldo foi paix¨®n. A que encontrou o credo, transformouse no m¨¢is destacado ap¨®stolo daquela fe.

O que nos dem¨¢is provincialistas eran ideas en Faraldo foi paix¨®n

Un militar liberal sevillano iniciou a Revoluci¨®n Galega o 2 de abril de 1846

?s posturas liberais, Antol¨ªn engade a defensa de Galicia como pa¨ªs

Morreu en Andaluc¨ªa aos 31 anos esquecido da s¨²a terra

O voceiro das ideas da Academia Literaria vai ser o xornal El Id¨®latra de Galicia, un nome digno desa paix¨®n desesperada, "peri¨®dico sabatino de literatura, ciencias y artes en general, moral y costumbres" no que colaborar¨¢ desde o comezo. O xornalismo, a palabra en acci¨®n, a palabra ansiosa sa¨ªndo ao paso da r¨²a, vai ser o seu modo de estar na vida. Vai ser un par de anos despois cando comece a publicar en El Recreo Compostelano. Faraldo est¨¢ a evolucionar das preocupaci¨®ns meramente culturais ¨¢ problem¨¢tica social e pol¨ªtica. De xornal en xornal vai emerxendo neste tempo a s¨²a personalidade apaixonada e un verdadeiro programa pol¨ªtico para a rehabilitaci¨®n da Galiza. Do Recreo pasa a La Situaci¨®n de Galicia ("peri¨®dico pol¨ªtico, literario e industrial") onde o ideario liberal e galeguista ¨¦ m¨¢is expl¨ªcito. Nos seus escritos nesa ¨¦poca respira un alento prof¨¦tico que se inspira no ideal igualitario cristiano. Faraldo escribe sobre a nosa historia, analiza os problemas econ¨®micos e sociais, teoriza un mundo igualitario e un pa¨ªs libre. Toda esa labor intelectual est¨¢ ao servizo da mesma ansia. Todo o que escrib¨ªa fac¨ªao ao servizo desa causa, redimir Galiza. Pasou logo a dirixir El Porvenir. que lle deu un meirande protagonismo e co que estableceu un vencello xornal¨ªstico e intelectual co catalanismo. Faraldo estaba xa maduro para experimentar na pr¨¢ctica a s¨²a ansia redentora, para p¨®r en pr¨¢ctica un proxecto pol¨ªtico radicalmente democr¨¢tico e galego, o que el propio chamaba "a grande obra".

E foi ent¨®n cando se uniron o provincialismo revolucionario cuns militares revolucionarios liberais. O 2 de abril de 1846 comeza a Revoluci¨®n Galega co pronunciamento dun militar liberal, o sevillano Miguel Sol¨ªs, contra o Goberno conservador de Narv¨¢ez, nomeado o mes anterior. O pronunciamento non foi secundado en guarnici¨®ns no resto da Espa?a e Narv¨¢ez resultou destituido tres d¨ªas despois, o 5 de abril. Mais xa tanto ti?a, aquela muxica prendera na Galiza e deu lugar a unha explosi¨®n de enerx¨ªa que incendiar¨¢ o pa¨ªs durante todo ese mes de abril at¨¦ as s¨²as cinzas. Sol¨ªs cun batall¨®n de mil homes cami?o de Valladolid subl¨¦vase en Lugo e, tres d¨ªas despois, s¨²mase Santiago ao pronunciamento. ? o momento de pasar das ideas ¨¢ pr¨¢ctica a trav¨¦s da insurrecci¨®n contra o Goberno centralista. Faraldo e P¨ªo Rodr¨ªguez Terrazo, que fora o editor do xornal provincialista La Situaci¨®n de Galicia, no que participara Antol¨ªn, son elexidos presidente e secretario da Xunta Superior do Goberno de Galiza e forman un Batall¨®n Literario que se suma ¨¢ rebeli¨®n.

Para saber at¨¦ que punto ese Goberno ti?a un car¨¢cter galeguista ¨¦ preciso recordar que Faraldo xa defendera, nunha Asamblea Federal en Lugo, a independencia da Galiza no 83. Non debe extra?ar pois que a Xunta edite un xornal, Revoluci¨®n, e que Antol¨ªn xustifique al¨ª o pronunciamento por defender posici¨®ns liberais frente ao Goberno conservador e -o que distingue a este doutros pronunciamentos militares liberais daqueles anos- pola defensa da Galiza como pa¨ªs: "Galicia, arrastrando hasta aqu¨ª una existencia oprobiosa convertida en una colonia de la Corte, va a levantarse de su humillaci¨®n y abatimiento. Esta Junta, amiga sincera del pa¨ªs se consagrar¨¢ constantemente a engrandecer el antiguo Reino de Galicia". E non conforme con iso, a Xunta acordou unha serie de medidas de tipo econ¨®mico e social, como correspond¨ªa a un aut¨¦ntico Goberno galego (rebaixa do sal, supresi¨®n do sistema tributario vixente, reforma do pasaporte, modificaci¨®n do imposto de consumos...)

Mais o conflicto durou poucos d¨ªas. Nun abril de d¨ªas claros e chuvias, as tropas estaban divididas entre dous mandos, o comandante Sol¨ªs e o brigader Rub¨ªn. ?ste fixo unha campa?a confusa por Ourense, e as s¨²as tropas axi?a foron divididas e vencidas polas do Goberno. A Sol¨ªs faltoulle o apoio da Coru?a e Ferrol, onde non houbo pronunciamentos. Logo de varias batallas contra as tropas do xeneral Concha, que contaba con artilleir¨ªa e cabaleir¨ªa, ten que retroceder e refuxiarse en Santiago. O 23 de abril de 1846, as tropas de Sol¨ªs acaban loitando nunha batalla longa e cruenta nas r¨²as e nas casas de Compostela. Rodeados no convento de San Marti?o Pinario e xa sen munici¨®n, rend¨ªronse sen condici¨®ns: rematara o so?o.

Os oficiais, atados e amarrados en parellas, foron levados cami?ando cara A Coru?a. En Carral, nunha pousada, f¨ªxoselles un xu¨ªzo de guerra e, d¨²as horas despois de acabar, Sol¨ªs e os principais oficiais foron fusilados polos seus propios compa?eiros de armas.

Chegaron novas tropas a Galiza e a represi¨®n foi moi dura, supuxo a morte ou o exilio de moitos intelectuais, foi unha perda dun par de xeraci¨®ns de cadros dirixentes para construir un pa¨ªs. Faraldo foi un deles, exilado e preso en Portugal primeiro. A que recibiu a amnist¨ªa, foi a Madrid encontrar al¨ª traballo como director de La Europa, un xornal liberal que durou poucos d¨ªas. Nese momento, Faraldo esqueceu a "grande obra", a s¨²a Galiza era impos¨ªbel, comezaba unha nova vida e baixou a Andaluc¨ªa buscar sol. Manuel Murgu¨ªa escribe sobre esa ¨¦poca s¨²a: "Desde este momento, Faraldo no nos pertenece. Su poderosa inteligencia, su pluma (...) se puso al servicio de otras gentes y de otros pensamientos". "Parec¨ªa que todo ¨¦l hab¨ªa renacido al soplo de las auras andaluzas, que las nuevas emociones le hac¨ªan olvidar su pasado (...) de las tristezas del destierro a las afortunadas aventuras de una juventud que acelera los goces porque toca ya en sus ¨²ltimos l¨ªmites. (...) Hubiera vivido un poco m¨¢s y tornar¨ªa con doble entusiasmo a sus antiguos amores". As¨ª lle parec¨ªa a Murgu¨ªa, mais non houbo modo de sabelo pois a vida de Antol¨ªn Faraldo foi a dun cometa, e axi?a descendeu ¨¢ terra. C¨®ntao ben Murgu¨ªa: "Lleg¨®, empero, el d¨ªa triste en que huyendo de Madrid y buscando bajo el cielo de C¨®rdoba el nido de amor que all¨ª hab¨ªa dejado, vio lucir en el horizonte la ¨²ltima hora del d¨ªa". Quer¨ªa dicir que morreu con 31 anos. "As¨ª cay¨® el primero y el mejor, lejos de su pa¨ªs, en la indiferencia y el olvido de los suyos."