Predicadores doutro tempo

Se vostede le con regularidade prensa m¨¢is ou menos seria, frecuenta artigos de opini¨®n e algunha vez estivo tentado ou caeu na tentaci¨®n de escribir unha carta ao director ¨¦ prob¨¢bel que se deba considerar como "intelectual". A difusi¨®n da prensa escrita e o aumento do nivel de estudos no s¨¦culo pasado fixo de moitos de n¨®s persoas que laboran no pensamento con ese esp¨ªrito inquedo propio dos intelectuais. Por¨¦n, reco?ez¨¢molo, non soamente estamos f¨®ra de moda, sen¨®n que xa estamos out. A diminuci¨®n constante e sostida da prensa escrita dun lado e a aparici¨®n de Internet son o noso certificado de defunci¨®n.

Clerc [crego] chaman os anglosax¨®ns aos intelectuais por raz¨®ns hist¨®ricas, e acertan de vez. Prob¨¢belmente debamos considerar intelectuais aos gladiadores do pensamento que lidaron no cristianismo, os primeiros te¨®logos, Basilio, Arrio, Dionisio e, desde logo, Santo Agosti?o ou Lutero, verdadeiras encarnaci¨®ns do que hab¨ªa ser o esp¨ªrito do posterior intelectual. Espinosa ¨¦ seguramente quen inaugura, mellor que Descartes, o pensamento nu, a raz¨®n nun mundo profano. Cando Espinosa deixa nun lado o combate coa idea de Deus, os intelectuais posteriores comezan o cerco ao poder do Rei e do Estado -Voltaire, Diderot- ou fan unha defensa ag¨®nica hist¨®ricamente como De Maistre ou Donoso Cort¨¦s. Os intelectuais combateron antes dentro da Igrexa e m¨¢is tarde nas barricadas, ao p¨¦ da guillotina ou no papel da prensa. A figura do Sartre mao¨ªsta subido nun bid¨®n a vender Le cause du peuple xa ¨¦ a imaxe desesperada dun intelectual anci¨¢n que perdeu o seu lugar, apartado por unha vaga de mozos universitarios que cuestionaban aos mandar¨ªns. E ti?an raz¨®n, pois detectaban o autoritarismo inherente ¨¢ figura mesma do intelectual, quen pretende dictar ¨¢ sociedade segundo a s¨²a opini¨®n particular.

Hoxe Sartre ¨¦ calquera. O papel do intelectual est¨¢ ao alcance de todos e perdeu toda autoridade

O intelectual puido existir nas sociedades creadas pola burgues¨ªa desde o s¨¦culo XIX, nos Estado-naci¨®n; vivindo agora estes o seu devalar na Europa tam¨¦n desaparece o lugar para ese descendente laico de Savonarola. Os intelectuais eran axentes creadores de ideolox¨ªa que utilizaban aos medios de comunicaci¨®n existentes, agora simplemente os media xa non os precisan. Os medios de comunicaci¨®n son un intelectual industrial que crean e emiten a s¨²a ideolox¨ªa. E Internet ¨¦ algo que a¨ªnda est¨¢ a nacer e non podemos a¨ªnda ver. Sen d¨²bida ten un aspecto democr¨¢tico, fixo que quen era mero receptor de mensaxes poda agora ser tam¨¦n un emisor, todos podemos emitir. Hoxe Sartre ¨¦ calquera. O papel do intelectual est¨¢ ao alcance de todos e a figura do intelectual perdeu toda autoridade, o que diga non s¨® ¨¦ discut¨ªbel ¨¦ que vai ser discutido, negado, sometido a burla. Iso non hai autoridade que o resista. Internet cuestiona toda autoridade, mais iso non garante por si mesmo que o poder pase a toda a xente.

O intelectual ¨¦ unha figura que arrastra os seus pasos confusa e xa non agarda nada, s¨® teme pola s¨²a xubilaci¨®n. Por¨¦n, a Galiza debera lembrar sempre que existe grazas aos intelectuais e o pouco que conservamos e temos deb¨¦mosllo a eles. Todos somos obra do gran Sarmiento, de Faraldo, de Murgu¨ªa, de Vicetto, da m¨¢is profunda intelectual -pois tirou o seu pensamento da reflexi¨®n e da vivencia- Rosal¨ªa, dos irm¨¢ns Vilar Ponte, Risco, Otero, Castelao... E do galeguismo da posguerra -Pi?eiro-, e do exilio -Seoane-, e a loita pola autonom¨ªa e cada resistencia, cada acto de vida colectivo, cada esperanza c¨ªvica..., deb¨¦moslla aos nosos intelectuais. Son pasado, mais son o noso pasado.