O feitizo de Marful

Din que a m¨²sica de Marful enfeitiza. Se cadra ¨¦ verdade. Hai m¨²sicas que pos¨²en un poder m¨¢xico, arrebatador, que se apodera das persoas para transformalas, e quen as escoita por primeira vez precip¨ªtase tras elas coma se o¨ªse ao frautista de Hamel¨ªn. A de Marful parece ser desas. Os seus m¨²sicos son a reencarnaci¨®n de esp¨ªritos invisibles que habitan entre as sombras de sal¨®ns de baile e caf¨¦s xa desaparecidos, aqueles que se ench¨ªan de alegr¨ªa e elegancia durante os anos 30 e 50. Hoxe non resulta dif¨ªcil intu¨ªlos agachados detr¨¢s dos sons mel¨®dicos daqueles tangos, pasodobres, habaneras e twist que un d¨ªa enmudeceron entre as paredes dos sal¨®ns con sabor a belle epoque. ? esa m¨²sica na que se percibe, en palabras de Ugia Pedreira, "a lembranza dos portos, das tabernas, da emigraci¨®n, das casas de indiano, daquelas festas onde hab¨ªa pequenas orquestinas que mesturaban a m¨²sica tradicional galega cos primeiros pasi?os de jazz".

"Os catro temos claro cal ¨¦ o 'son Marful': m¨²sica galega urbana", di Ugia Pedreira

Pero, ?son acaso os m¨²sicos de Marful esp¨ªritos do pasado? Nin moito menos. Entre os fermosos cascallos dun tempo derrubado, os de Marful, coa emotiva voz de Ugia Pedreira ¨¢ fronte, procuran as ra¨ªces vivas, o combustible que os catapulta inequivocamene cara ao futuro. Porque a m¨²sica de Marful ¨¦, sobre todo, futuro: sup¨®n cami?os distintos, nunca percorridos pola m¨²sica galega. E a s¨²a traxectoria ¨¦ inequ¨ªvoca: "Os catro temos moi claro cal ¨¦ o son Marful: a m¨²sica popular galega urbana", asegura Ugia Pedreira. As cr¨ªticas que recibe o primeiro traballo do cuarteto ref¨ªrense a el con m¨²ltiples adxectivos: elegante, indiano, urbano, irreverente, conmovedor, ecl¨¦ctico, portuario, cabareteiro, cosmopolita, equilibrado, fresco, contempor¨¢neo. Desde logo, a¨ªnda que estea moi ben cimentada na tradici¨®n, ¨¦ m¨²sica contempor¨¢nea e semella adobarse mesturando o jazz, os ritmos urbanos latinos e o folc. Tan contempor¨¢nea, que en Galicia o que fai Marful poder¨ªa ser denominado como postfolc.

Os de Marful xermolan nunha nova xeraci¨®n de m¨²sicos experimentados e cunha enorme bagaxe profesional ¨¢s s¨²as costas. O rostro m¨¢is visible ¨¦ Ugia Pedreira, esa muller decidida e vital, que transmite enerx¨ªa en estado puro en cada ollada. Ela foi capaz de edificar en Lal¨ªn ese artefacto explosivo para a m¨²sica galega que ¨¦ o Conservatorio de M¨²sica Tradicional e Folque; ¨¦ a directora dun milagre que se ergue da terra fr¨ªa para reinventar en Galicia a calidez da m¨²sica folc contempor¨¢nea. Nas s¨²as aulas tam¨¦n imparte clase un dos irm¨¢ns Pascual. Os dous son membros de Marful. Pedro ¨¦ profesor de acorde¨®n diat¨®nico, o mesmo instrumento que toca nas filas do grupo malia os agoiros de que non era apropiado para este tipo de m¨²sica. Ligado tam¨¦n a outros proxectos como Talabarte ou Nuke Tr¨ªo, Pedro Pascual colaborou con Leil¨ªa, Kepa Junquera, Ux¨ªa, Jacky Molard ou Xos¨¦ Manuel Budi?o. E o seu irm¨¢n Pablo tam¨¦n desafiou a prudencia con ¨¦xito tocando un instrumento tan estra?o como o clarinete baixo.

No escenario Ugia Pedreira ¨¦ unha diva: comp¨®rtase coma se estivese na s¨²a casa. "? unha aut¨¦ntica deusa", afirma Xurxo Souto, m¨²sico e responsable do programa Aberto por reformas da Radio Galega. No ¨²ltimo e recente concerto no Auditorio Teatro da Universidade de Vigo, Ugia fixo gala do seu dominio da escena improvisando, rindo, conversando e ironizando. Nas actuaci¨®ns, o p¨²blico advirte un excelente entendemento musical entre Ugia Pedreira e Marcos Teira, o terceiro home do grupo. O carisma de Marcos ¨¦ innegable. Agochado baixo o seu sombreiro de pano, desliza axilmente os dedos sobre as cordas da s¨²a guitarra sorrindo coa boca pequena. Hoxe non s¨® ¨¦ membro de Marful sen¨®n doutra das bandas m¨¢is interesantes do momento, o tr¨ªo Narf.

Unha das cousas que m¨¢is sorprende desta nova xeraci¨®n de m¨²sicos ¨¦ a s¨²a habilidade para se adaptar aos estilos m¨¢is diversos. A propia Pedreira alentou un grupo baixo o nome nada casual de Ecl¨¦ctica Ensemble. A vers¨¢til vocalista de Marful tam¨¦n colabora con bandas tan distantes da m¨²sica de Marful como Xenreira, Matraca Perversa e Nen@s da Revolta, e compartiu escenario con artistas como Ant¨®n Reixa ou o actor Carlos Blanco. Con todo, un dos traballos que m¨¢is proxecci¨®n lle deu foi o que realizou no desaparecido grupo folk Chouteira.

A pesar dos grav¨ªsimos problemas de distribuci¨®n que padece a m¨²sica galega por falta dun m¨ªnimo tecido industrial que a apoie, o eficaz boca a boca logrou que o primeiro disco de Marful esgotase xa tres edici¨®ns. Non hai d¨²bida de que co seu caracter¨ªstico son e as s¨²as ir¨®nicas letras en galego (pero tam¨¦n en franc¨¦s e castel¨¢n), logrou crear un discurso musical propio, novidoso, de desbordante creatividade. No ¨²ltimo concerto na Universidade de Vigo, Pedreira interpretou a canci¨®n estrela do disco, o Leverelem fundindo distintas versi¨®ns: con m¨²sica da pel¨ªcula Grease, coa letra en galego-portugu¨¦s, na normativa oficial, en castel¨¢n e en portugu¨¦s. Todo un derroche de dominio e iron¨ªa.

O cuarteto, que tomou prestado o seu nome do av¨® de Pedreira, r¨¦ndelle homenaxe a un home que emigrou de Mondo?edo a Cuba, onde quedou fascinado polo pa¨ªs. No Caribe tivo unha filla cunha mulata e cando regresou, anos despois, vi?a cos petos baleiros e sen maleta, a trasmitirlle ¨¢ s¨²a neta o amor polas habaneras. Non fixo falta moito m¨¢is, porque Pedreira tam¨¦n naceu a car¨®n do Baile de Benito, aberto ao p¨²blico en Foz no tr¨¢xico ano de 1936, un local grande, de fermosas l¨¢mpadas de cristal e piso de madeira de casti?eiro, no que actuaban as mellores orquestras do momento e ao que chegaban os mozos da comarca para bailaren agarrados. O local onde a alma de Marful entoleceu entre as sombras e os sons da furia creativa mant¨¦n hoxe as s¨²as paredes en p¨¦ e as s¨²as ru¨ªnas a¨ªnda permanecen al¨ª para demostrar que entre os cascallos poden atoparse as ra¨ªces do futuro m¨¢is luminoso.