O bipartito e o Contentamento Descontente

Nun dos seus sonetos de amor (Amor ¨¦ fogo que arde sem se ver), Luis Vaz de Cam?es define as¨ª ese sentimento: "? un contentamento descontente". E non estar¨ªa o grand¨ªsimo vate de Os lusiadas a facer un progn¨®stico tam¨¦n do porvir das sociedades de farturento desacougo? O caso ¨¦ que o esp¨ªrito do soneto intimista coincide co que indican os resultados dos estudos de opini¨®n verbo do ¨¢nimo colectivo nesta Europa que din da transmodernidade. E a¨ªnda poder¨ªamos ir m¨¢is al¨¢, ou aqu¨¦n, no xogo dunha po¨¦tica da historia. C¨®mo ¨¦ o tempo que vivimos? ? a ¨¦poca CD, a dun Contentamento Descontente.

Se o diagn¨®stico acae ben ao que chamamos Europa, no caso de Galicia semella nin feito de encarga. Que pensan os galegos do actual Goberno bipartito? Unha porcentaxe est¨¢ contenta, outra descontenta, mais a maior¨ªa mantense nun ¨¢nimo de "contentamento descontente". Esa ¨¦ a verdadeira maior¨ªa natural de Galicia. Por fin hai unha coincidencia de fondo entre a cultura popular e as elites gobernantes. Galicia non ¨¦ un Estado de Malestar, nin tampouco o anhelado Estado de Benestar. ? un Estado de Contentamento Descontente.

Os conflitos no bipartito te?en a condici¨®n de leas dom¨¦sticas que se volven combates c¨®smicos

Os xornais reflicten con frecuencia conflitos entre os dous socios de Goberno. Natural. Prod¨²cese mesmo algunha pol¨¦mica na que os voceiros regueifeiros qu¨¦ntanse de m¨¢is. Pois tam¨¦n natural. Ten que haber un equilibrio natural entre o Contentamento e o Descontente. Se aparece un conselleiro con cara de Contentamento no Telexornal pois hai que mandar un ret¨¦n do servizo de Descontente para compensar. Vin o outro d¨ªa na Coru?a un r¨®tulo ben curioso, na r¨²a que vai das escaleiras de San Agust¨ªn ao Campo da Le?a: O Garabullo Refinado. Tr¨¢tase dun estabelecemento de carpinter¨ªa xeral. Pois o manter un estado de Contentamento Descontente ¨¦ tam¨¦n un traballo de garabullo refinado.

Por unha banda, ten de haber un reparto de funci¨®ns. Por outra, non pode haber unha apropiaci¨®n partidaria. O bipartito non ¨¦ unha coalici¨®n entre o Partido do Contentamento e o Partido do Descontente. No Bloque hai contentes e descontentes, e no Partido Socialista, descontentes e contentes. E nin sequera est¨¢n claras as posici¨®ns persoais. O que hoxe est¨¢ contente ma?¨¢ pode estar descontente. E as¨ª todos contentes, todos descontentes. O Contentamento Descontente.

Os conservadores creron durante moito tempo que representaban a maior¨ªa natural en Galicia. Era a base xeol¨®xica da s¨²a pol¨ªtica. Mais agora constatamos que era un relato ficticio, unha aparencia hist¨®rica constru¨ªda polo maior experto en propaganda que deu o Estado espa?ol no s¨¦culo XX. Eu non vou dicir agora, pola contra, que a maior¨ªa natural sexa a que representa o Goberno bipartito. Mais o que si acho natural ¨¦ que o galego ¨¦ un ser bipartito. O mesmo Fraga ¨¦ un dos exemplos m¨¢is acabados do home partido en deus, quero dicir, en dous. O que pasa ¨¦ que o conservadorismo era exclu¨ªnte. Ou estabas contente. Ou estabas descontente. Se estabas contente, ben. E se estabas descontente, hala, a cantar a Salve Mari?eira!

A grande transformaci¨®n que supuxo o Goberno bipartito foi a de conciliar eses dous estados. A maior¨ªa de Galicia quere estar a un tempo contente e m¨¢is descontente. E penso que o Goberno est¨¢ a corresponder de xeito case anat¨®mico a esa demanda. Presidente, vicepresidente, conselleiros, todos e todas, van tendo ese medio sorriso, esa alegre tristura, esa expresi¨®n de animosa melancol¨ªa que ¨¦ o contentamento descontente.

Dende unha ollada convencional, esta relaci¨®n de amor e desamor verase como algo moi inc¨®modo e mesmo insost¨ªbel. Tam¨¦n eu o pensei durante un tempo. Xa est¨¢n a armala. Mi?a nai e maila t¨²a quedan no r¨ªo berrando por culpa dunha gali?a que ten amores cun galo, etc¨¦tera, etc¨¦tera. Nesta tipolox¨ªa de conflitos entrar¨ªa o mandil¨®n das galescolas ou a medida da fiestra do escusado que d¨¢ ao patio de luces no decreto do H¨¢bitat.

Se un pescuda neses conflitos sempre atopar¨¢ que te?en esa condici¨®n de leas dom¨¦sticas que se transforman en combates c¨®smicos. O do mandil¨®n, por exemplo, estivo a piques de chegar ¨¢ Unesco.

-Qu¨¦ pasa en Galicia? - pregunt¨¢bame un xornalista franc¨¦s-. ? unha loita polo poder entre socialistas e nacionalistas?

- Non, home non. ? polo mandil¨®n.

O problema para o bipartito, como nas festas de antes, ¨¦ o de quen non goza se non desfai o baile. O proverbio ese, dunha iron¨ªa encarnizada: "Festas aquelas nas que morreu meu pai!". Ou aqueloutro: "Os de Lal¨ªn, con raz¨®n ou sen ela! Ao que me dea un pau, doulle un peso, e se ¨¦ de Carballo, corenta reais!" (Lal¨ªn ou Carballo aqu¨ª son met¨¢foras, que ningu¨¦n se moleste). Un pol¨ªtico que ten unha responsabilidade nunha coalici¨®n non pode andar a competir co canteiro aquel de Asorey que furou nunha noite sete silveiras. A regueifa pol¨ªtica, como a das festas, require un arte, unha medida, unha rima. E cando se d¨¢ entre socios de Goberno, a regueifa ter¨ªa de ser coroada polos brindeiros.

Vela¨ª unha figura extraordinaria da cultura popular. O brindeiro. Home ou muller, a persoa que ti?a o don de brindar, de pronunciar o brinde ou o brindo. A do brindeiro era a voz laica, o loureiro po¨¦tico, que pu?a o broche a unha celebraci¨®n. Era un mester sutil, refinado. Porque ¨¦ m¨¢is doado desfacer unha festa a paus que saber celebrala at¨¦ o final con leixapr¨¦n e todo. C¨®ntanme que s¨® queda en Galicia un brindeiro, que ¨¦ o se?or Riveira de Louzarela. O derradeiro brindeiro do Courel! Morreu Calvi?o de Tallo, o noso Cam?es da regueifa, mais regueifeiros a¨ªnda os hai e bos, como os Novos de Berganti?os (Suso e Antonio) ou a escola de Pinto d'Herb¨®n e Lois Caruncho. O que non hai ¨¦ brindeiros. Outro honor¨¢bel mester en extinci¨®n.

Un pa¨ªs competente ten necesidade de bos regueifeiros. Na festa ou na pol¨ªtica. Mais un pa¨ªs precisa tam¨¦n escoitar alg¨²n brindo. Os voceiros parlamentarios do bipartito danlle ben ¨¢ regueifa, sobre todo cando regueifan entre eles. No que andan inexpertos ¨¦ no brindar. O partido menos grande ten a s¨ªndrome da aperta do Oso. E o m¨¢is grande a s¨ªndrome da Toupeira na Casa. Natural. O oso e mais a toupeira. Mais a xente non quere unha coalici¨®n de s¨ªndromes, sen¨®n de xente que saiba botar un brinde na voda.

O enlace galego na Xunta dura xa tres anos, que non est¨¢ mal para os tempos que van. E ten ese soporte popular natural, amplo, do contentamento descontente. Por mor das s¨ªndromes, a contorna intelectual deste Goberno non elaborou unha teor¨ªa das virtudes da coalici¨®n progresista en Galicia. Os conselleiros e os asesores, e non sei se os choferes, miran de esguello cara ¨¢ Presidencia ou Vicepresidencia para ver se toca ser regueifeiro ou brindeiro. Far¨ªan ben en ler a Cr¨ªtica da raz¨®n galega, de Marcial Gondar Portasany, e en especial o cap¨ªtulo O porqu¨¦ dos opostos no que se cuestiona a l¨®xica do si ou non vixente nos discursos convencionais mundo adiante.

Nos gobernos baseados no acordo os electores non s¨® valoran a forza de cada un dos factores sen¨®n quen m¨¢is fai por sumar e non por engrolar. En Galicia sempre se valorou moito a uni¨®n, o que pasa ¨¦ que despois cada quen montaba a s¨²a uni¨®n. Eu coido que se dan circunstancias para que se mante?a este estado de Contentamento Descontente e mesmo que mellore en Contentamento e en Descontente. Ag¨¢s que trunfe o berro at¨¢vico: "Festas aquelas nas morreu meu pai!".