Retrato de Lois como artista adolescente

Ou como cachorro, se a referencia fose Dylan Thomas e non Joyce. Eses debates -e outros que non ve?en a conto- foron os que ti?amos Lois e eu neses anos nos que a xente tenta descubrir como ¨¦ o mundo, como deber¨ªa ser e que vas ser nel. Unha traves¨ªa intelectual que eu comecei antes, por cousa da idade, e na que el tomou a dianteira, porque ti?a ese radar oculto para detectar a modernidade e a excelencia que lle atribu¨ªu Manuel Rivas. Todo ¨¢s apalpadas, porque a Galicia de comezos dos 70, Monforte en concreto, non era aquel burato negro da cultura que era Espa?a toda dez anos antes, pero case. "Que importa que saiba de memoria todos os planos de Metr¨®polis de Fritz Lang, se nunca puiden ver a pel¨ªcula?" queix¨¢base nunha das cartas que dirix¨ªa a Fotogramas ou FilmGu¨ªa, algunha das revistas ¨¢s que estaba subscrito.

Afortunadamente, estaba a m¨²sica. Os discos da Velvet, de Bowie, King Crimson ou de Crosby, Stills, Nash & Young que se lle encargaban aos que ¨ªan facer que estudaban ingl¨¦s por a¨ª adiante e que pinchaba Carruxo na Xolda para os adeptos e se compart¨ªan naquel novo invento, a cinta casete. Mentres, no mundo exterior, reinaban Karina e Los Diablos. E, afortunadamente, estaban os libros. O que hab¨ªa nas librer¨ªas de Monforte (Xistral ou Mapa) e os que ca¨ªan nas de Lugo (hab¨ªa un pacto familiar: cada visita m¨¦dica, un libro). Eu fun literariamente angl¨®filo e el entregouse ¨¢ est¨¦tica centroeuropea ¨¢ que sempre ser¨ªa fiel. Paul Celan, Jean Lorraine, Elouard, Breton, Alfred Jarry, Handke, Bernhard. Unha norma case expl¨ªcita, un tanto arroutada: nada escrito en castel¨¢n pagaba a pena (quitado Lezama e pouco m¨¢is). Tam¨¦n lle eran alleos os ¨¢mbitos literarios, os seus usos, c¨®digos e directrices. Vir vi?a -vi?amos, como moitos daquela- de labradores que deron estudado aos fillos, os nosos pais, e medrou no Monforte agredido pola reconversi¨®n ferroviaria. Nas viaxes inici¨¢ticas por Europa atopaba reencarnados na Breta?a os labregos do Incio, e nas estaci¨®ns de tren de Alema?a o mesmo cheiro agre a creosota das v¨ªas monfortinas. Pero, sinceramente, naquela ¨¦poca moitos v¨ªano escasamente comprometido, demasiado vangardista. "Te?o liberdade de acci¨®n para exiliar o meu esp¨ªrito no ?rtico, en Asia ou no Nepal, e te?o permiso para que nada humano me sexa alleo", reivindicou na Modesta proposici¨®n. "Por iso podo decidir militar na mi?a propia lingua" (lingua que asumimos precisamente nese tempo de buscar quen es e que queres ser). Despois, cando mudaron os tempos e tam¨¦n as vontades, moitos critic¨¢banlle fidelidades e militancias por pouco modernas. Entre eles alg¨²ns daqueles de antes. Sempre hai practicantes do malabarismo ¨¦tico ou literario. "Canto peores sexan os tempos que vivamos, m¨¢is falsa ser¨¢ a inxenuidade, menos inocente a indiferenza, e m¨¢is c¨®mplice non comprometerse", deixoulle dito aos funambulistas.